در این پست، به آموزش زبان ترکی استانبولی (Türkçe) خواهیم پرداخت. منابع بسیاری برای یادگیری زبان ترکی استانبولی وجود دارند ولی بیشتر علاقه‌مندان به آن، همواره به دنبال راه‌ها و روش‌های آموزش صحیح و اصولی این زبان هستند. در این پست آموزشی، از آموزش الفبای زبان ترکی شروع کرده و مروری کلی به قواعد زبان ترکی استانبولی خواهیم داشت. در ادامه، با ما همراه باشید.
مقدمه آموزش زبان ترکی استانبولی
دوستان عزیز، همان طور که می‌دانید؛ کشور ترکیه، از همسایگان مهمان نواز ایران بوده و نه تنها در حوزه توریستی، بلکه در عرصه‌های تجاری و روابط بین‌الملل نیز با کشورمان در ارتباط می‌باشد. این روابط به حدی رسیده است که نام کشور ترکیه در لیست کشورهای کثیرالسفر شرکت‌های بیمه‌ای قرار گرفته و شرکت‌های هواپیمایی نیز، برای افزایش درآمدشان همواره تبلیغات و جشنواره‌های مختلفی را برای مسافرت افراد به شهرهای مختلف این کشور، ارائه می‌دهند. بنده به عنوان یک کارمند بیمه، بارها شاهد این قضیه بوده‌ام که عدم تسلط افراد بر زبان ترکی استانبولی، باعث وارد شدن ضررهای غیرقابل جبران مالی، برای تاجران ایرانی شده است و حتی برای جوانان فارسی زبانمان هم که برای ادامه تحصیل به کشور ترکیه سفر کرده‌اند؛ نداشتن تسلط کافی به این زبان، باعث ایجاد دردسرهای فراوان شده است. همراهان گرامی، چاره کار تمام ندانستن‌ها، آموزش است. کافی است قبل از سفر به ترکیه یا قبل از برگزاری جلسات مهم کاری با افراد ترک زبان، یک دوره کوتاه مدت چهل روزه تا سه ماهه را به آموزش زبان ترکی استانبولی پرداخته و مقدمات آن را بیاموزید. برای شروع کار می‌توانید از آموزش‌های مقدماتی زبان ترکی فرادرس استفاده کنید و سطح ادراکی خود را بالا ببرید.
تاریخچه زبان ترکی استانبولی
همانند دیگر اقوام و قبایل قدیمی، ترک‌ها هم انسان‌های اصیلی هستند و زبان آنها قدمت 8500 ساله دارد. بر اساس آخرین مطالعات باستان شناسان، زبان ترکی استانبولی از گروه زبان‌های اورال آلتا بوده و ریشه آن به مناطق آغوز غربی، بالکان و حاشیه دریای خزر برمی‌گردد.
در اوایل قرن دوازدهم میلادی بود که زبان ترکی استانبولی یا اصطلاحاً زبان ترکی ترکیه‌ای (Türkiye Türkçesi) توسط سران حکومت سلجوقی در منطقه آناتولی رواج یافت. اهالی منطقه آناتولی به زبان ترکی استانبولی صحبت می‌کردند تا این که حوادث مختلف از جمله مسافرت‌های توریستی و جنگ‌های بین‌المللی باعث شد که عرب‌ها و فارسی زبان‌ها به منطقه ورود کرده و باعث تغییر و تحولاتی در ساختار این زبان شوند.
کشور ترکیه تا اوایل قرن نوزدهم میلادی و به خصوص با گسترش اقوام عثمانی در منطقه، دست خوش تغییرات فراوان بود تا این که در نهایت، ترکیه به وسیله آتاترک که اولین رئیس جمهور رسمی ترکی شناخته شده است؛ با جایگزین کردن الفبای لاتین به جای الفبای عربی، استقلال خود را به رسمیت اعلام کرد.
این تغییرات فقط به جایگزینی حروف الفبا ختم نمی‌شد و در طی پنج سال متوالی، دستور زبان ترکی استانبولی، اصطلاحات و لغات جدیدی را در خود جای داد. از عمده تفاوت‌های اصلی حروف لاتین و حروف الفبای ترکی استانبولی، ابداع حروف جدیدی در الفبای این زبان است که نوشتن و خواندن آنها به صورت فونتیک انجام می‌گیرد.
سیر تحول زبان ترکی استانبولی در طول تاریخ
عزیزان و همراهان گرامی، زبان ترکی استانبولی هم همانند تمام دیگر زبان‌های زنده دنیا، همواره در طول تاریخ مورد تحول قرار گرفته است. زبان شناسان، سیر تحول زبان ترکی استانبولی در طول تاریخ را در 5 دوره مهم ترکی مادری، ترکی میانه، ترکی قدیم، دوره نوین و مدرن توصیف و گروه بندی می‌کنند. دوره مدرن زبان ترکی استانبولی از ابتدای قرن اخیر و به وسیله آتاتورک شروع شده؛ رواج پیدا کرده و هم اکنون مورد استفاده مردم بومی منطقه قرار گرفته است.
آیا آموزش زبان ترکی استانبولی سخت است؟
مسلم است که یادگیری هر علم و هر زبان جدیدی، سختی‌ها و چالش‌های خاص خود را دارد. ممکن است افرادی یادگیری زبان ترکی استانبولی را با آموزش زبان انگلیسی مقایسه کرده و آن را مشکل بدانند اما واقعیت این است که ترکی استانبولی در مقایسه با زبان‌های چینی، فرانسوی، عربی و بسیاری از زبان‌های دیگر، فرآیند یادگیری آسان‌تری دارد. عزیزان جالب است بدانید که با توجه به شباهت ساختاری زبان فارسی و ترکی استانبولی، یادگیری این زبان برای ما ایرانیان بسیار آسان بوده و در عین حال، شیرین و جذاب است.
اصول آموزش زبان ترکی استانبولی
قبل از این که شروع به یادگیری یک زبان جدید کنید؛ ابتدا باید با حروف الفبای آن زبان آشنا شده و نحوه تلفظ هر کدام از حروف را بیاموزید. الفبای ترکی استانبولی یا اصطلاحاً ترکی ترکیه‌ای از ۲۹ حرف تشکیل یافته است. در مجموعه حروف الفبای ترکی استانبولی، 21 حرف بی صدا یا صامت و 8 حرف صدادار قرار می‌گیرند. همان طور که قبلاً هم گفته شد؛ حروف الفبای ترکی استانبولی، یک نسخه اقتباس شده از حروف الفبای لاتین می‌باشد که علاوه بر آن، شش حرف اضافی ç،ğ،ş،ı،ö و ü را هم شامل می‌شود. البته کل حروف الفبای لاتین از جمله حروف q،w و x در الفبای ترکی استانبولی وجود ندارند. در ادامه، جدولی از حروف الفبا و نحوه تلفظ آنها همراه با ذکر مثال آورده شده است. شما هم سعی کنید تا قبل از شروع آموزش، حروف الفبای ترکی را به خوبی آموخته و تلفظ آنها را تمرین کنید.
سیستم آوایی ترکی استانبولی
دوستان عزیز، زبان ترکی استانبولی یک زبان نوشتاری آوایی است. بنابراین نگران نباشید که در تلفظ کلمات دچار مشکل نخواهید شد. در این قسمت از مقاله، ممکن است برایتان این سؤال پیش بیاید؛ این که می‌گوییم ترکی استانبولی یک زبان نوشتاری آوایی است؛ به چه معنا می‌باشد؟ در پاسخ به این سؤال، باید به اطلاعتان برسانم که در الفبای ترکی، هر حرف یک صدا داشته و مثل زبان انگلیسی به هیچ عنوان صامت دوتایی مثل Sh،Ch و غیره وجود نخواهد داشت که آموزش را برای شما مشکل کند.
گرچه در پاراگراف قبل، این گونه بیان کردیم که در آموزش زبان ترکی استانبولی به هیچ صامت دوتایی برخورد نخواهید کرد و به هیچ عنوان دچار مشکل نخواهید شد اما در این زبان نیز، مانند هر زبان دیگری، استثناهایی وجود دارد که در ادامه به تشریح هر کدام از این استثنائات خواهیم پرداخت.
- در حروف الفبای ترکی، حرفی به نام ç نیز وجود دارد که مانند ch در لاتین، تلفظ می شود. مانند کلمه çam.
به همین ترتیب، ğ هم به شکل "g نرم" تلفظ می‌گردد و در ساختار کلمات، همیشه بعد از یک مصوت قرار خواهد داشت. برای فهم بیشتر، اگر g نرم، به دنبال a ،ı ،o یا u بیاید؛ صدای مصوت را کشدار خواهد کرد. برای مثال به تلفظ کلمات روبرو دقت کنید: ağaç وyağmur. جالب است بدانید که اگر در ساختار کلمات، ğ بعد از حروف e ،i ،ö یا ü قرار بگیرد؛ مثل”y” در کلمه yellow تلفظ خواهد شد.مثل کلمه iğne. - در ترکی استانبولی؛ تلفظ حرف c دقیقاً مانند تلفظ j در لاتین است. برای مثال، cam یکی از همین لغات است که باید در آن، c را j تلفظ کنید.
- برای بیشتر زبان آموزان تفاوت بین ı و i مورد سؤال است. پس خوب دقت کنید که ı در زبان ترکی استانبولی دقیقا مثل حرف انگلیسی i بدون نقطه تلفظ خواهد شد و نقطه مقابل ı، حرف İ یا i است که مثل e مضاعف در کلمه انگلیسی see اما کمی کوتاه تر تلفظ می‌شود. مثل کلمه iğne.
- نحوه تلفظ صدای ş یا şe همانند sh در shame خواهد بود. به کلمه روبرو توجه کنید: şarap.
- ö و ü مثل حروف صدادار دو نقطه در زبان آلمانی تلفظ می‌شوند.
- حرف A در زبان ترکی استانبولی، برخلاف زبان انگلیسی همیشه صدای آ می‌دهد.
افزایش دایره لغات
دوستان عزیز، بنده اهل تبریز هستم. بچه‌های ما معمولاً تا سن 7 سالگی به زبان آذری که در واقع، زبان مادری آنها نیز است؛ صحبت می‌کنند. خواهر زاده بنده، دانش آموز کلاس دوم دبستان است. زمانی که از فرآیند آموزش خواندن، نوشتن و مکالمه زبان فارسی او، از خواهرم پرسیدم این چنین گفت که دخترم ابتدا حروف الفبا را آموخت. سپس آموزگارش با آموزش انواع کلمات، دایره واژگان او را افزایش داد و در نهایت، او در کلاس دوم دبستان، شروع به آموختن قواعد موجود و جمله بندی کرده است.
عزیزان فراموش نکنید؛ اصول آموزش هر زبانی به این ترتیب است که ابتدا حروف الفبا را باید بیاموزید و در قدم‌های بعدی شروع به یاد گرفتن لغات و در نهایت به جمله سازی و آموختن گرامر نمایید. پس در قدم دوم، تا می‌توانید لغات ترکی بیاموزید. در این زمینه، انواع نرم افزارهای مترجم زبان ترکی استانبولی از جمله Google translate، به شما کمک خواهند کرد.
دستور زبان در ترکی استانبولی
در آخرین مرحله از آموزش زبان ترکی استانبولی، نوبت به گرامر و دستور زبان ترکی خواهد رسید. دستور زبان ترکی استانبولی در چند گروه مهم دسته بندی می‌شود که در ادامه، به توضیح هر کدام از این گروه ها خواهیم پرداخت.
تعریف اسامی
مژده به زبان آموزان ترکی استانبولی که برخلاف زبان هایی مانند زبان های آلمانی و فرانسوی، در زبان ترکی ترکیه ای، اسامی به صورت مذکر یا مونث تعریف نخواهند شد. فقط در محیط‌های رسمی و کاری، آقا و خانم با استفاده از واژگان Bay و Bayan تفکیک جنسیت می‌شوند. اسامی در زبان ترکی استانبولی در سه دسته ساده، مشتق و مرکب گروه بندی می‌گردند:
ساده: اسامی ساده مانند کلمه Su، تنها از یک بخش معنایی تشکیل شده‌اند. کلمه Su به معنای آب می‌باشد.
مشتق: ساختار اسامی مشتق به این صورت است که از یک جزء بامعنی و یک یا چند جزء دستوری یا حتی بی معنی مثل پسوندها و پیشنودها تشکیل می‌شوند. کلمه Yazı-cı به معنی نویسنده در این گروه قرار می‌گیرد.
مرکب: اسامی مرکب یا با ترکیب دو کلمه یک نقش مثل دو اسم تشکیل می‌شوند یا ساختار آن ها با ترکیب دو کلمه با نقش‌های مختلف، شکل می‌گیرد.
عزیزان، همواره توجه داشته باشید که اسامی از نظر معنی هم کاربردهای جداگانه ای دارند و در چند گروه مختلف قرار می‌گیرند. در ادامه، به توضیح هر کدام خواهیم پرداخت.
عام: این نوع اسم شامل تمام افراد، اشیای هم جنس در یک گروه خاص، می‌شود مثلا وقتی می‌گوییم مرغ Tavuk به همه انواع مرغ اشاره می‌کنیم. به همین صورت، در زبان فارسی نیز وقتی می‌گوییم انسان به انواع انسان ها از هر جنس و نژادی اشاره می‌کنیم.
خاص: این نوع اسم بر شخص یا چیز خاصی اشاره دارد. مثل ایران Iran و استانبول Istanbul.
اسم ذات: اسامی ذات به اسم‌هایی گفته می‌شود که قابل لمس باشند یا بتوان آن ها دید. مثل Ağaç که در زبان ترکی به درخت اطلاق می‌گردد.
اسم معنی: در مقابل اسم ذات، اسم معنی قرار دارد. اسم معنی قابل لمس یا قابل دیدن نیست. مثل کلمه عشق (Aşk).
اسم جمع: در اسم جمع علامتی مبنی بر جمع بودن، وجود ندارد اما اسامی جمع در واقع، به بیش از یک چیز یا فرد اشاره دارند. مثل Ordu که در زبان فارسی به معنای سپاه است.
ضمایر
ضمیر عبارتی است که در جمله، جایگزین اسم شده؛ از تکرار اسم، جلوگیری نموده و جمله را کوتاه تر می‌نماید. در ادامه، به انواع مختلف ضمایر شخصی، خواهیم پرداخت.
ضمیر فاعلی: جانشین اسم فاعل شده و در فارسی، معادل کلمات من، تو، او، ما، شما، ایشان هستند. در جدول زیر، ضمایر فاعلی زبان ترکی آورده شده است.
ضمیر مفعولی: جایگزین مفعول جمله شده و در زبان ترکی، با چسباندن پسوند مفعولی به ضمایر فاعلی ساخته می‌شوند ولی در زبان فارسی معادلی ندارند. در جدول زیر، با این ضمایر آشنا خواهید شد.
ضمیر مکانی: در این ضمایر، حرف اضافه مربوط به کلمات فارسی دست، نزد و پیش در ترکی، به ضمیر اضافه می‌شوند.
ضمیر مفعول به: در جملات مقایسه ای کاربرد داشته و طرز استفاده آن به این صورت است که حرف اضافه "از" در زبان ترکی به صورت پسوند به ضمیر موردنظر اضافه می‌گردد.
کلام آخر در رابطه با آموزش زبان ترکی استانبولی
همراهان گرامی، خسته نباشید. به انتهای پست آموزشی رسیده‌ایم. همان طور که می‌دانید؛ مبحث گرامر در هر زبانی محدود به یک جلسه نمی‌باشد و نمی‌توان در یک پست آموزشی به کل گرامر زبان ترکی پرداخت. علاوه بر آنچه گفته شد؛ مباحث ضمایر ملکی، ضمایر انعکاسی، ضمایر اشاره، ضمایر نامعین، حالت مجهول، فعل بودن، فعل وجهی توانستن، وجه التزامی، وجه امری، منفی کردن افعال، وجه شرطی، زمان حال ساده، زمان حال استمراری، زمان حال کامل و ساده کامل، زمان گذشته ساده و گذشته استمراری، زمان آینده، صفات و غیره از جمله مباحثی هستند که باید مورد مطالعه قرار گیرند. برای آموزش‌های تکمیلی می‌توانید آموزش زبان ترکی فرادرس را تهیه کنید و مهارت زبان خود را بالا ببرید.
سیاره‌ی آی‌تی