امروزه اهمیت استفاده از انرژی برق بر کسی پوشیده نیست. آماده‌سازی بستری مناسب و ایمن برای استفاده از این انرژی بسیار حائز اهمیت است. استفاده از این انرژی بدون رعایت مسائل ایمنی می‌تواند خسارت‌ها جانی و مالی فراوانی را به بار آورد. ما در این پست آموزشی به طریقه لوله کشی برق ساختمان به صورت اصولی و مطابق با مقررات ملی ساختمان پرداخته‌ایم. این مرحله مهم‌ترین مرحله در برقکشی ساختمان است. همه ما روزانه استفاده‌های فراوانی از انرژی برق می‌کنیم لذا آموختن و دانستن نکات ذکر شده در این پست آموزشی علاوه بر مجریان برق و افراد فعال در زمینه برق می‌تواند برای سایر افراد نیز مفید و سودمند باشد. تا انتها با ما همراه باشید تا با مراحل لوله گذاری برق ساختمان آشنا شوید.
لوله کشی برق ساختمان
وظیفه اصلی لوله‌های برق در ساختمان، حفاظت از سیم‌ها و کابل‌ها است. از طرف دیگر لوله‌های برق به عنوان یک عایق مضاعف خطرات تماس مستقیم و برق‌گرفتگی را کاهش می‌دهند. از منظر قانونی نیز باید کلیه سیم‌کشی‌ها در ساختمان در داخل لوله یا مجاری مخصوص انجام شود.
انرژی برق به همان اندازه که زندگی ما را راحت‌تر کرده است، در صورت عدم رعایت مسائل ایمنی می‌تواند منجر به خطر و مشکلات متعدد گردد. لذا حتما برای اجرا از افراد و مجری‌های برق ذی‌صلاح کمک بگیرید. افرادی که تجربه و تخصص کافی در اجرای تأسیسات الکتریکی را داشته باشند و همچنین تسلط کامل به نقشه‌خوانی و اجرا مطابق با نقشه را داشته باشند.
اکثر مردم تصور می‌کنند مراحل برقکشی ساختمان بعد مرحله گچ و خاک شروع می‌شود و اغلب همان موقع سراغ مجری برق می‌روند! اما واقعیت این است که کارهای برقی پروژه خیلی زودتر شروع می‌شوند. بنابراین از ابتدای زمان احداث یک ساختمان باید قرارداد کاری با مجری برق منعقد شود تا تمام موارد مربوط به برق ساختمان در زمان مناسب خود انجام گیرد.
در گذشته سیم‌کشی و لوله‌کشی برق صرفاً برای روشنایی و پریز صورت می‌گرفت. امروزه علاوه بر این مصارف، انواع و اقسام مصارف دیگر نظیر اعلام حریق، سیستم برق اضطراری، دوربین مداربسته، دزدگیر، آنتن مرکزی و ... نیز اضافه گردیده است. برای همه این مصارف باید به طور مجزا و مستقل لوله‌کشی گردد که نیازمند دقت و مهارت بالایی است. ما برای فهم و آموزش راحت‌تر شما لوله کشی برق ساختمان را در 3 مرحله شرح داده‌ایم. این مراحل عبارتند از:
- مرحله اول: طراحی نقشههای تأسیسات الکتریکی
- مرحله دوم: تراز کردن، نشانه‌گذاری و شیارزنی
- مرحله سوم: جاگذاری و فیکس نمودن لوله‌ها در شیارها
اگر هنوز درمورد تاسیسات ساختمان دانش کافی ندارید، خیلی راحت می‌توانید به کمک فیلم‌های آموزشی مبحث دلخواه خود را یاد بگیرید. برای این کار پیشنهاد ما به شما مراجعه به فرادرس است. در ادامه لینک مربوطه به دریافت آموزش را مشاهده خواهید کرد:
مرحله اول لوله کشی برق ساختمان
در بین 3 مرحله‌ای که در این پست آموزشی برای لوله کشی برق ساختمان شرح خواهیم داد، مرحله اول مهم‌ترین مرحله است. اگر این مرحله به درستی و بادقت انجام گیرد، در مراحل بعدی، کار به آسانی و بدون مشکل پیش خواهد رفت. این مرحله مهم و حساس مربوط به طراحی نقشههای تأسیسات الکتریکی است. نقشههای تأسیسات الکتریکی باید توسط مهندسین برق دارای صلاحیت طراحی در رشته تأسیسات الکتریکی تهیه و در سازمان نظام مهندسی ساختمان مصوب گردد.
یک مهندس طراح برق کاربلد علاوه بر رعایت تمام قوانین و مقررات مربوط به طراحی نقشههای برق ساختمان، باید قبل از شروع به کار از خواسته‌ها و نیازهای کارفرما نیز آگاه باشد. سیستم مدیریتِ ساختمان (BMS) هوشمند باشد یا سنتی؟ لوله‌کشی برق ساختمان توکار باشد یا روکار؟ جایابی تجهیزات برقی به چه صورت باشد؟ مکان رایزرهای بالارو کجا باشد؟ و موارد متعدد دیگری که باید با توجه به اهمیت، شرایط پروژه، کاربری آن و همچنین نظر کارفرما مشخص شود.
مهندس برق قبل از شروع به طراحی نقشههای برقی، با کارفرما و سایر مهندسین پروژه جلسه مشترکی برگزار می‌نمایند. شاید این سؤال برای شما پیش بیاید که چه لزومی به حضور سایر مهندسین پروژه است؟ جواب سؤال این است که باید لوله‌های برق ساختمان از مسیرهای مناسب عبور کنند و با سایر لوله‌های تأسیساتی نظیر آب، گاز و غیره تداخلی نداشته باشند. همچنین تغذیه برق تأسیسات مکانیکی توسط مهندس طراح برق محاسبه و طراحی می‌گردد. در صورت نیاز پروژه به برق اضطراری و دیزل ژنراتور، فضای مناسب برای اتاق ژنراتور توسط مهندس طراح معماری باید در نقشه‌ها لحاظ شود. بنابراین باید طی جلساتی هماهنگی کامل بین مهندسین پروژه نیز وجود داشته باشد.
مجری برق نیز پیشتر از انجام هر کاری باید نقشههای طراحی شده تأسیسات الکتریکی را از نظر عملیاتی و امکانات اجرایی بررسی کند تا در هنگام اجرا تداخل و مشکلی پیش نیاید. در صورت وجود هرگونه اشکال باید نقشه‌ها پیش از اجرا اصلاح و دوباره بررسی شوند.
نقشههای طراحی شده برای تأسیسات برقی در زمینه‌ای از نقشههای معماری معروف به پلان معماری پیاده می‌شوند و نمودارها، جداول، علائم و رایزر دیاگرام‌ها بر روی نقشههای مجزا یا در حواشی خالی پلان‌ها ترسیم می‌شوند. این نقشه‌ها باید شامل تمامی جزئیات موردنیاز برای اجرا باشند و هیچ‌گونه ابهامی نداشته باشند.
مرحله دوم از لوله گذاری برق ساختمان
در مرحله دوم از لوله کشی برق ساختمان نوبت به این می‌رسد که نقشههای طراحی شده برای تأسیسات الکتریکی کم کم به مرحله عمل دربیایند. بهتر است که لوله‌گذاری تأسیسات الکتریکی بعد از لوله‌گذاری آب، پکیج، گاز و غیره انجام گیرد. مرحله دوم از لوله کشی برق ساختمان بسته به توکار یا روکار بودن لوله‌کشی می‌تواند متفاوت باشد. در برخی موارد نیز لوله کشی برق ساختمان به صورت ترکیبی از روکار و توکار صورت می‌گیرد. در کشور ما اکثراً لوله گذاری‌ها توکار و ارتباط بین آن‌ها از طریق کف ساختمان انجام می‌شود ولی در بسیاری از کشورهای دیگر ارتباط لوله‌ها با یکدیگر از طریق سقف نیز برقرار می‌شود. در صورتی که قرار باشد از سقف کاذب در ساختمان استفاده شود، بهتر است که ارتباط لوله‌ها از طریق سقف باشد. ما این مرحله را در دو بخش شرح خواهیم داد:
لوله کشی برق ساختمان به صورت توکار
اغلب لوله‌کشی‌های برق به صورت توکار انجام می‌گیرد. علت این امر زیبایی نتیجه کار نهایی و همچنین امنیت لوله‌های برق است. البته این روش از لوله‌کشی برق یک ایراد بزرگ و اساسی نیز دارد و آن این است که بعد از پوشاندن لوله‌ها دیگر دسترسی به آن‌ها غیرممکن می‌گردد و در آینده تعمیر و تعویض متضمن هزینه و انرژی زیادی خواهد شد. لذا در این نوع از لوله کشی برق ساختمان باید کاملاً برنامه‌ریزی شده و اصولی پیش رفت.
در لوله‌گذاری توکار یا دفنی معمولاً بعد از مرحله به اصطلاح گچ و خاک ساختمان، نوبت به کنده‌کاری‌ها برای جاگذاری لوله‌های برق می‌رسد. برای این منظور ابتدا مطابق نقشههای طراحی شده برای تأسیسات الکتریکی در مرحله قبل، محل عبور لوله‌های برق و کلیدها و پریزها و... با استفاده از اسپری رنگی یا ماژیک خط‌کشی، تراز و نشانه‌گذاری می‌شود. سپس با استفاده از دستگاه شیارزن محل‌های مشخص شده برش داده می‌شوند. نکات مهمی که در این مرحله باید رعایت شود به شرح زیر است:
تخریب عناصر باربر سازه، برای عبور لوله‌ها و رایزرهای تأسیسات برقی غیر مجاز است.
قبل از بتن‌ریزی سقف باید لوله‌های عبوری از سقف کار گذاشته شوند تا بعداً از سوراخ‌کاری بتنِ سقف اجتناب شود.
رایزرهای بالارو تأسیسات الکتریکی باید از فضاهای عمومی و مشاعات ساختمان عبور نمایند.
بایستی دریچه بازدید در ارتفاع مناسب برای عبور رایزرهای بالارو برق در نظر گرفته شود.
لوله‌گذاری تمامی مدارات پریز، روشنایی، اعلام حریق و... باید به صورت مجزا و مستقل اجرا گردد.
در مسیر لوله‌کشی اگر بین دو جعبه تقسیم بیش از چهار خم 90 درجه وجود داشته باشد باید از جعبه کششی مناسب استفاده شود.
ارتفاع از کف تمامی پریزها، کلیدها و... باید مطابق نقشه‌ها رعایت گردد. (مجریان برق باید دقت کنند که ارتفاع کف‌سازی نیز باید لحاظ شود)
عمق کنده‌کاری برای لوله‌ها، حداقل به اندازه دو برابر قطر لوله باشد تا پس از پوشش چاک برندارد.
کنده‌کاری برای لوله‌های برق باید طوری باشد که لطمه‌ای به استقامت بنا وارد نکند و از شیارزنی پشت به پشت در دیوارها اجتناب گردد.
در لوله کشی برق ساختمان باید فواصل مجاز با سایر لوله‌های تأسیساتی در ساختمان رعایت گردد.
توجه داشته باشید که در دیوارها لوله‌گذاری برای برق به صورت مورب ممنوع و خلاف مقررات است.
لوله گذاری برق ساختمان به صورت روکار
در کشور ما اکثراً در پلنت‌های صنعتی از لوله گذاری نوع روکار استفاده می‌شود. اما در کشورهای خارجی لوله‌گذاری روکار تأسیسات برقی حتی در منازل مسکونی نیز رایج و متداول است. یکی از بزرگترین مزایای لوله‌گذاری روکار دسترسی راحت جهت تعمیرات و عیب‌یابی است.
در لوله‌گذاری روکار تأسیسات الکتریکی نیز باید مطابق نقشههای طراحی شده در مرحله اول، مکان عبور لوله‌ها با دقت مشخص و علامت‌گذاری شوند. جوشکاری و سوراخ‌کاری‌های مورد نیاز برای فیکس نمودن لوله‌ها آماده شود.
مرحله سوم لوله گذاری در برق کشی ساختمان
مرحله سوم و آخر از این پست آموزشی اختصاص دارد به جاگذاری و نصب لوله‌ها در مکان‌های تعیین شده در مرحله قبل است. در لوله‌کشی روکار در فواصل منظم با ابزار مناسب نظیر بست‌های دوپیچه لوله‌ها به مکان‌های خود محکم می‌گردند و در حالت توکار لوله‌ها در شیارهای ایجاد شده خوابانده و فیکس می‌گردند و در نهایت پس از اتمام کار لوله‌ها پوشانیده می‌گردند. نکات مهمی که در این مرحله باید رعایت شود به صورت بند بند ذکر کرده‌ایم:
انتخاب لوله‌ها بسیار مهم است. جنس آن‌ها باید مطابق نقشههای طراحی شده در مرحله اول خریداری گردد. توجه داشته باشید که لوله‌های مورد استفاده در برق ساختمان مشمول استاندارد اجباری می‌باشند. (لوله‌های برق غیراستاندارد و خودسوز نظیر پلی‌آمید به وفور در بازار و الکتریکی‌ها وجود دارد، هنگام خرید به علامت استاندارد و کد ده رقمی روی آن‌ها دقت کنید.)
سایز لوله‌های برق نیز باید طبق نقشه‌ها انتخاب گردد. در صورت استفاده از سایز نامناسب و کمتر از استاندارد برای لوله‌های برق علاوه بر این که سیم‌کشی سخت می‌شود، در آینده تبادل گرمایی سیم‌ها یا کابل‌ها به درستی انجام نمی‌شود و احتمال خطرات آتش‌سوزی نیز وجود خواهد داشت.
خم‌ها، زانوها و سایر متعلقات مورد استفاده در لوله کشی برق ساختمان باید استاندارد و متناسب با نوع لوله باشند.
در محل تقاطع لوله‌های برقی با لوله‌های تأسیسات مکانیکی باید محل تقاطع به شیوه مناسب عایق‌بندی گردد.
از لوله‌گذاری در کف مناطق مرطوب نظیر حمام، سرویس بهداشتی و... تا حد امکان اجتناب گردد. (در صورتی که امکان‌پذیر نبود حداقل عمق 5 سانتی‌متری برای این لوله‌ها رعایت شود.)
در صورتی که لوله‌گذاری از کف انجام می‌شود باید تا حد امکان از افزایش ضخامت کف‌سازی جلوگیری شود.
در لوله گذاری برق روکار، بست‌ها باید از انواعی باشند که لوله‌های برق با دیوار تماس نداشته و حدود 6 میلی‌متر با دیوار فاصله داشته باشند.
در محل ورود لوله به جعبه تقسیم، تابلو و... باید از بوشینگ مناسب با نوع لوله استفاده گردد.
در صورتی که از خم‌کن دستی برای خم کردن لوله‌ها استفاده می‌شود، نباید حجم داخل لوله در قسمت خمیدگی کم شود.
لوله‌های اجرا شده در کف ساختمان باید با استفاده از لوله‌های پلاستیکی صلب (سخت) یا با استفاده از لوله‌های فولادی باشند. این لوله‌ها جهت جلوگیری از شکستگی و آسیب باید بلافاصله بعد اجرا با استفاده از ماهیچه سیمانی محافظت شوند.
دهانه لوله‌ها باید با درپوش مناسب پوشانده شود تا از ورود نخاله‌های ساختمانی به درون آن‌ها جلوگیری گردد.
دقت داشته باشید که برخی برقکاران جهت راحتی کار خود بلافاصه پس از لوله‌کشی سیم‌کشی را نیز انجام می‌دهند. مطابق مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان این کار ممنوع بوده و باید سیم‌کشی بعد از اتمام کامل نازک‌کاری صورت گیرد. علت این است که تا در آینده تعویض و اجرای مجدد سیم‌کشی امکان‌پذیر باشد.
در لوله‌کشی از نوع توکار چون لوله‌ها پوشانده می‌شود و دسترسی به آن‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود، بنابراین نقشههای چون ساخت باید بادقت و جزئیات بالا و همراه با تصاویر متعدد و گویا تهیه گردد.
برای آشنایی بیشتر با لوله کشی برق ساختمان می‌توانید به مبحث 13 مقررات ملی ساختمان مراجعه کنید. مقررات ملی ساختمان هرکدام مربوط به بخش خاصی از ساختمان است که مبحث 13 به برق ساختمان اختصاص داده شده است. برای یادگیری این مبحث می‌توانید از آموزش مبحث ۱۳ مقرارت ملی ساختمان فرادرس استفاده نمایید. برای دریافت روی لینک زیر کلیک کنید.
کلام پایانی لوله کشی برق ساختمان
در این پست آموزشی در مورد لوله کشی برق ساختمان صحبت کردیم و مراحل و نکات مهم آن را در هر مرحله ذکر کردیم. همانطور که در بالا گفته شد لوله کشی برق ساختمان مهم‌ترین مرحله برقکشی ساختمان است. این موضوع در ساختمان‌های با لوله‌کشی توکار اهمیت بیشتری دارد زیرا بعد پوشاندن لوله‌ها دیگر دسترسی به آن‌ها برای تعمیر و تعویض تقریباً غیرممکن می‌شود. لذا توصیه اکید ما بر این است که در تمامی مراحل و روند اجرای لوله گذاری برق ساختمان از ناظر برق پروژه درخواست بازدید نمایید تا اشکالات احتمالی به موقع و باصرف هزینه اندک مرتفع و اصلاح شود. از این که تا انتهای این پست آموزشی با ما همراه بودید کمال تشکر را داریم. سؤالات و نظرات خود در زمینه لوله کشی برق ساختمان را در پایین همین پست آموزشی با ما در میان بگذارید.
سیاره‌ی آی‌تی
سلام و احترام خدامت تان ..
محترم میخواستم یکpdf سیستم وینیرینگ ساختمان های بهداشتی برایم ارسال کنید