همیشه زنان باردار نگران این موضوع هستند که آیا می‌توانند در دوران بارداری خود، ماهی یا ماهی دودی مصرف کنند یا خیر. به طور کلی ماهی‌ها منبع سالمی از پروتئین‌های بدون چربی، چربی‌های سالم، ویتامین‌ها و مواد معدنی هستند، به همین دلیل توصیه می‌شود که زنان باردار یا شیرده در اندازه مشخصی از ماهی‌های کم جیوه استفاده کنند. به طور معمول ماهی‌های دودی در دسته ماهی‌های کم جیوه قرار می‌گیرند اما نمی‌شود یک قانون کلی برای خوردن ماهی دودی در حجم زیاد و در دوران بارداری در نظر گرفت. پس در این مقاله همراه ما باشید تا اطلاعات لازم و کافی برای خوردن ماهی دودی در دوران بارداری را با شما به اشتراک بگذاریم.
انواع ماهی دودی
- ماهی دودی گرم:
ماهی دودی گرم در شرایط خاصی تهیه و تولید می‌شود. این نوع ماهی با آب نمک پخته شده و تا زمانی که دمای داخلی آن به 57 درجه سانتی‌گراد یا بالاتر برسد، در دمای 49 درجه سانتی‌گراد دودی می‌شود. چون ماهی دودی گرم کاملا پخته شده است، گوشت سفت، ریش ریش شده و طعم قوی و خوشمزه‌ای دارد. این ماهی به دلیل این‌که کاملا پخته شده است، برای مصرف زنان باردار مناسب‌تر است.
- ماهی دودی سرد:
ماهی دودی سرد در شرایط متفاوتی نسبت به ماهی دودی گرم، تهیه و تولید می‌شود. در حقیقت این نوع ماهی در دمای 21 تا 32 درجه سانتی‌گراد دودی می‌شود. ماهی دودی سرد به طور کامل پخته نشده است. پخته نبودن کامل ماهی دودی سرد منجر به رنگ روشن، بافت نرم و طعم قوی ماهی می‌شود. این ماهی به دلیل این‌که به طور کامل پخته نشده و در واقع نیم‌پز است، خطراتی برای مصرف در دوران بارداری دارد.
پس پیشنهاد می‌کنیم از ماهی‌های خام، نیم‌پز یا پخته نشده در دوران بارداری مصرف نکنید یا مصرف آن را با توجه به مشاوره با پزشک متخصص به حداقل ممکن برسانید. حتما برچسب بسته‌بندی ماهی یا کنسروهای ماهی را چک کنید؛ در برخی از برچسب‌ها درباره پاستوریزه بودن محصول و نوع پخت ماهی نوشته شده است. پیشنهاد می‌کنیم که بدون دانستن شرایط پخت ماهی دودی، از مصرف آن در دوران بارداری خودداری کنید.
خوردن ماهی دودی در دوران بارداری چه تاثیراتی بر روی سلامتی افراد دارد؟
یک بسته‌بندی ماهی دودی 100 گرمی، ویتامین‌ها و مواد مغذی بسیاری را برای بدن افراد فراهم می‌کند. در حقیقت این موضوع بسیار مهم است که بدانید ماهی سرشار از بسیاری از مواد مغذی مانند ید و ویتامین‌های B12 و D برای رشد و نمو جنین است. همچنین ماهی در مقایسه با سایر منابع پروتئین مانند گوشت قرمز و گوشت سفید، دارای اسیدهای چرب امگا 3 بیشتری است. جالب است بدانید که وجود DHA در ماهی به رشد مغز جنین کمک کرده و نقش موثری بر روی سلامتی بانوان در دوران بارداری دارد. مواد مغذی موجود در یک بسته 100 گرمی ماهی دودی شامل موارد زیر است:
- کالری: 117
- چربی: 4 گرم
- پروتئین: 18 گرم
- کربوهیدرات: 0 گرم
- ویتامین B12: 136% از ارزش روزانه
- ویتامین D: 86% از ارزش روزانه
- ویتامین E: 9% از ارزش روزانه
- سلنیوم: 59% از ارزش روزانه
- آهن: 5% از ارزش روزانه
- روی: 3% از ازرش روزانه
با توجه به مطالبی که بالاتر ذکر شد، این اطلاعات نشان می‌دهند که مزایای مصرف ماهی دودی کم جیوه به مراتب بالاتر از مضرات مصرف آن در دوران بارداری است، اما همچنان باید به خطرات احتمالی مصرف ماهی در دوران بارداری توجه کنید. با توجه به این نکته پیشنهاد می‌کنیم مصرف بهترین ویتامین‌های دوران بارداری را فراموش نکنید و حتما آنها را در اولویت رژیم غذایی خود قرار دهید. مصرف ویتامین‌ها و مکمل‌های دوران بارداری به رشد و سلامتی شما و جنین کمک خواهند کرد.
مصرف ماهی در دوران بارداری و افزایش خطر ابتلا به لیستریا در زنان باردار
همان‌طور که بالاتر اشاره کرده‌ایم، مصرف ماهی دودی مخصوصا ماهی دودی سرد که به صورت نیم‌پز عرضه می‌شوند، احتمال ابتلا به برخی بیماری‌ها، عفونت‌های ویروسی و باکترایی را افزایش می‌دهد. زنان باردار 18 برابر بیشتر از افراد معمولی در معرض ابتلابه لیستریا هستند. متاسفانه باید بگوییم که این عفونت ممکن است از طریق جفت به جنین انتقال یابد پس بهتر است زنان باردار بر روی این موضوع بسیار حساسیت داشته باشند.
این بیماری ناشی از باکتری لیستریا مونوسیتوژنز بوده و توسط غذا به مادر و سپس به جنین منتقل می‌شود. این احتمال وجود دارد که این بیماری عوارض جانبی شدید و حتی کشنده‌ای را برای نوزادان متولد نشده ایجاد نماید. لیستریا ممکن است در زنان باردار و نوزادان متولد نشده باعث بروز اتفاقات زیر شود:
- زایمان زودرس
- وزن کم نوزادان در هنگام تولد
- مننژیت
- سقط جنین
به منظور کاهش خطر ابتلا به لیستریا یا عفونت‌های باکتریایی مشابه، مصرف ماهی‌های نیم‌پز یا خام را قطع کنید و تا جایی که امکان دارد از مصرف ماهی آزاد دودی سرد و گوشت‌های فرآوری شده خودداری کنید. به منظور اطمینان از این موضوع که که باکتری‌های موجود در کنسروهای ماهی از بین رفته‌اند، آنها را تا دمای 74 درجه سانتی‌گراد حرارت دهید.
همچنین مصرف ماهی خام یا نیم‌پز می‌تواند خطر ابتلا به عفونت‌های انگلی را افزایش دهد. عفونت‌های انگلی باعث درد معده، حالت تهوع، اسهال و کاهش وزن ناگهانی یا شدید می‌شوند.
کلام آخر
درست است که مصرف ماهی در دوران بارداری باعث تامین ویتامین‌ها و پروتئین‌های مورد نیاز زمان بارداری می‌شود اما به خاطر داشته باشید که در این دوران باید از ماهی‌های کم جیوه استفاده کنید و تا جای ممکن از مصرف ماهی‌های دودی سرد یا خام دوری کنید. ماهی‌های پخته نشده، خطرات بسیار زیادی بر روی سلامتی شما و جنین خواهند داشت. این نکته را فراموش نکنید که قبل از مصرف هر نوع ماهی، حتما آنها را در معرض حرارت قرار دهید که باکتری‌های موجود در ماهی از بین بروند و به سلامتی جنین آسیب وارد نکنند. درباره نوع ماهی مصرفی خود با پزشک متخصص مشورت کنید و تا جای امکان از ماهی‌هایی استفاده کنید که اطلاعات مشخصی بر روی بسته‌بندی خود دارند. به این موضوع دقت کنید که در این دوران از ماهی‌های دودی گرم کم جیوه استفاده کنید و آنها را در معرض حرارت استاندارد جهت کشته شدن باکتری‌ها قرار دهید.
سیاره‌ی آی‌تی