اورکلاک کردن کارت گرافیک در حد چند درصد، کار پیچیده‌ای نیست اما در حالت کلی استفاده از برنامه اورکلاک کارت گرافیک به کاربران مبتدی اصلاً توصیه نمی‌شود. اگر کاربر حرفه‌ای هستید و هدف شما استفاده‌ی دائمی و طولانی از کامپیوتر است، بهتر است از اورکلاک کارت گرافیک انویدیا یا ای‌ام‌دی پرهیز کنید. اما اورکلاک کردن چه اشکالاتی دارد و چرا گاهی خطرناک است؟
در این مقاله به سوالات عمومی در مورد اینکه اورکلاک یعنی چه و چرا اورکلاک کردن خطرناک است بحث میکنیم. بهتر است قبل از دانلود نرم افزار اورکلاک کارت گرافیک amd یا انویدیا، به نکات مهمی که در ادامه مطلب مطرح میکنیم، توجه فرمایید.
اورکلاک کارت گرافیک یعنی چه؟
خلاصه بگوییم: اورکلاک به معنی افزایش سرعت کلاک پردازنده و رم و کارت گرافیک و غیره است و این کار موجب بیشتر شدن سرعت و در مقابل افزایش مصرف برق و داغ‌تر شدن قطعات می‌شود.
اورکلاک و آندرکلاک دو واژه‌ی آشنا برای کاربران حرفه‌ای کامپیوتر و لپ‌تاپ است. بیشتر قطعات مهم کامپیوتر و لپ‌تاپ و البته وسایل دیگر نظیر گوشی و تبلت و ساعت هوشمند، سرعت استاندارد و پیش‌فرض خاص خود را دارند که افزایش دادن آن به صورت دستی، اورکلاک گفته می‌شود و منظور از آندرکلاک کردن نیز کاهش سرعت است. افزایش دادن سرعت به معنی افزایش سرعت پردازش است و کاهش سرعت نیز موجب کاهش سرعت پردازش می‌شود. به طور کلی افزایش سرعت قطعاتی مثل پردازنده و رم و کارت گرافیک، با افزایش برق مصرفی و افزایش ولتاژ و افزایش دما همراه است.
به عنوان مثال فرض کنید که سرعت یک مدل خاص پردازنده که مرتباً و به صورت خودکار کم و زیاد می‌شود، حداکثر ۴ گیگاهرتز است و قابلیت اورکلاک کردن در مشخصات آن ذکر شده است. در این صورت می‌توانید برای افزایش سرعت سیستم، حداکثر سرعت را کمی بالاتر ببرید. اگر افزایش سرعت بیشتری مدنظر شما باشد، برای افزایش دادن سرعت کلاک لازم است که ولتاژ کاری را نیز افزایش بدهید. افزایش سرعت کلاک و افزایش ولتاژ موجب افزایش قابل توجه توان الکتریکی موردنیاز می‌شود و گرمای بیشتری تولید شده و در نهایت دما افزایش پیدا می‌کند.
برای اورکلاک کردن همواره باید محدودیت توان الکتریکی پاور سیستم و همین‌طور محدودیت سیستم خنک‌کاری و فن‌ها را در نظر گرفت و از افزایش شدید دما جلوگیری کرد.
دانلود نرم افزار اورکلاک کارت گرافیک nvidia و ای‌ام‌دی
خلاصه بگوییم: برای اورکلاک کردن کارت گرافیک AMD و NVIDIA با برندهای مختلف از جمله MSI و ایسوس و زوتاک و غیره، می‌توانید از MSI After Burner استفاده کنید. این برنامه اطلاعات مهم و مفید مثل دمای کارت گرافیک و سرعت فن و FPS را در بازی نمایش می‌دهد.
اگر از لپ‌تاپ استفاده می‌کنید، برای اورکلاک کردن باید از برنامه‌ای که سازنده ارایه کرده استفاده کنید چرا که معمولاً برنامه‌های جانبی و عمومی درست کار نمی‌کند. به طور کلی لپ‌تاپ‌ها و حتی لپ تاپ گیمینگ برای اورکلاک کردن شدید طراحی نشده و فقط چند درصد اورکلاک می‌شود. در مورد کامپیوترهای بدون کیس و مینی پی سی نیز همین محدودیت مطرح است.
اگر به فکر دانلود نرم افزار اورکلاک کارت گرافیک amd یا دانلود نرم افزار اورکلاک کارت گرافیک nvidia با برندهای خاص نظیر ایسوس یا EVGA هستید، توجه کنید که بهتر است از برنامه‌ای که سازنده ارایه کرده استفاده کنید. در واقع بعضی از تولیدکنندگان برتر کارت گرافیک، نرم‌افزار خاصی برای اورکلاک کردن کارت گرافیک‌های خودشان ارایه می‌کنند، به عنوان مثال ASUS GPU Tweak برنامه‌ای است که برای محصولات ایسوس مناسب است.
برنامه‌ی MSI AfterBurner که قبلاً آن را معرفی کردیم، برنامه‌ای رایگان و عمومی است و در واقع می‌توانید سرعت اغلب کارت گرافیک‌ها را به کمک این برنامه کم و زیاد کنید، البته همان‌طور که اشاره کردیم، اورکلاک کردن لپ‌تاپ و کامپیوتر بدون کیس و کامپیوترهای کوچک و خاص، محدودیت دارد و ممکن است این برنامه درست کار نکند.
بهتر است MSI AfterBurner را با حوصله و دقت تست کنید و اگر مفید نبود، این برنامه را حذف کنید. اما توجه کنید که بسیاری از کاربران حرفه‌ای و گیمرهایی که این برنامه را نصب می‌کنند، فقط به دنبال قابلیت اورکلاک کارت گرافیک نیستند بلکه می‌خواهند از MSI AfterBurner برای نمایش FPS یا سرعت اجرای بازی و همین‌طور اطلاعات مهم نظیر دمای کارت گرافیک و میزان استفاده از پردازنده و رم و غیره در گوشه صفحه استفاده کنند.
چرا اورکلاک کردن خطرناک است؟
خلاصه بگوییم: اورکلاک کردن موجب افزایش تصاعدی توان مصرفی و در نتیجه دمای کارت گرافیک می‌شود. اگر اورکلاک با افزایش ولتاژ در حد کافی انجام نشود، عملکرد پایدار نخواهد بود و هنگ کردن و بسته شدن بازی‌ها محتمل است.
مهم‌ترین اشکال اورکلاک کردن از نگاه کاربرانی که به بازدهی مصرف انرژی توجه می‌کنند این است که با اورکلاک کردن، توان مصرفی قطعات کامپیوتر به صورت تصاعدی افزایش پیدا می‌کند که مطلوب نیست. به عنوان مثال ممکن است برای ۱۰ درصد افزایش سرعت و قدرت پردازشی، توان الکتریکی در ۲۰ یا ۳۰ درصد بیشتر از حالت معمولی باشد. به این ترتیب بازدهی سیستم یا میزان عملکرد تقسیم بر قدرت پردازشی، کاهش پیدا می‌کند.
می‌توانید با برنامه‌هایی نظیر MSI AfterBurner تخمینی از توان مصرفی کارت گرافیک بر حسب وات را در گوشه صفحه و حین بازی کردن مشاهده کنید.
اگر مصرف انرژی الکتریکی و هزینه برق مصرفی برایتان نیست، دقت کنید که بالا بودن توان مصرفی به معنی تولید حرارت بیشتر و داغ شدن قطعات حساس کارت گرافیک است. بنابراین مهم‌ترین اشکالی که اورکلاک کردن برای عموم کاربران دارد این است که با اورکلاک کردن کارت گرافیک، دمای هسته کارت گرافیک و قطعات حساس زیاد می‌شود و عمر مفید قطعات کاهش پیدا می‌کند. به علاوه ممکن است در اثر بی‌توجهی و نزدیک شدن به حداکثر دمای مجاز، برخی قطعات در کوتاه‌مدت نیز آسیب ببیند.
توجه داشته باشید که سیستم خنک‌کاری کارت گرافیک محدودیت مشخصی دارد و زمانی که کولینگ قوی نیست، اورکلاک کردن حتی در حد چند درصد نیز خطرناک است.
کاهش عمر مفید اشکال مهم بعدی است، حتی اگر یکی از کارت گرافیک‌هایی که قطعات و کولینگ خوبی دارند را خریداری کرده‌اید، بهتر است سقف اورکلاک کردن کارت گرافیک را محدود کنید تا عمر مفید آن به شدت کاهش پیدا نکند.
اشکال دیگر خراب شدن برخی قطعات خاص و کابل‌های برق و اتصالات است. بعضی از کارت گرافیک‌های رده اول که توان مصرفی بسیار بالایی دارند، حتی بدون اورکلاک کردن هم توان الکتریکی زیادی مصرف می‌کنند و به کولینگ بسیار قوی نیاز دارند. اگر کولینگ به قدر کافی قوی باشد، شاید با اورکلاک کردن این نوع کارت گرافیک‌ها، دما در محدوده مجاز باقی بماند ولیکن دمای برخی نقاط یا برخی قطعات روی بورد مدار چاپی کارت گرافیک، به مراتب بیشتر از دمای سایر نقاط باشد و در نتیجه برخی قطعات خاص آسیب ببیند. علاوه بر این اشکالات عجیب نظیر خراب شدن کابل‌های پاور که به کارت گرافیک متصل شده مطرح می‌شود.
نکته‌ی بعدی این است که صرفاً با دانلود نرم افزار اورکلاک کارت گرافیک amd یا انویدیا، نمی‌توانید کارت گرافیک را به صورت امن و پایدار اورکلاک کنید و نیاز به کمی مطالعه و دانش فنی دارید. استفاده از کارت گرافیک‌هایی که سازنده محصول به صورت اورکلاک شده ارایه می‌کند، مشکل خاصی ندارد چرا که اورکلاک با در نظر گرفتن پایداری صورت گرفته و در واقع ولتاژ هسته یا حافظه در حد نیاز تنظیم شده است. اما اگر خودتان کارت گرافیک را اورکلاک می‌کنید، دقت کنید که کمبود ولتاژ یا بالا بودن دما منجر به ناپایداری عملکرد کارت گرافیک می‌شود. لذا ممکن است حین اجرا کردن بازی یا برنامه سنگین، ناگهان بازی یا برنامه متوقف شود و حتی ویندوز هنگ کند و به ناچار سیستم را ریستارت کنید.
احتیاط در خرید کارت گرافیک دست دوم و اورکلاک شده!
خلاصه بگوییم: ممکن است کارت گرافیکی که همواره به صورت اورکلاک شده برای بازی و کارهای سنگین گرافیکی استفاده شده باشد، عمر مفید زیادی نداشته باشد و حتی در روزهای اول علائم ناپایداری عملکرد و خرابی ناقص آن ظاهر شود.
اگر برایتان سوال است که از کجا بفهمیم کارت گرافیک اورکلاک شده، به مشخصات کارت گرافیک توجه کنید و آن را با مشخصات کارت گرافیک مرجع که انویدیا یا ای‌ام‌دی معرفی کرده مقایسه کنید. اگر سیستم دست دوم یا کارت گرافیک دست دوم می‌خرید، تشخیص دادن اینکه کارت گرافیک اورکلاک شده و آسیب دیده است یا خیر، ساده نیست و نیاز به تست چند ساعته یا چند روزه دارد.
به عنوان مثال شاید کاربر مبتدی در مورد اورکلاک کارت گرافیک rx580 تحقیق کرده و آن را بدون مانیتور کردن دما، چند ماه استفاده کرده و تدریجاً برخی قطعات نظیر خازن‌ها یا آی‌سی‌ها، آسیب دیده است. ممکن است این نوع آسیب‌ها در کارکرد عادی ویندوز و برنامه‌ها مشخص نشود و صرفاً حین بازی سنگین یا امور گرافیکی سنگین، علائم آن ظاهر شود. بنابراین اگر سیستم دست دوم یا کارت گرافیک دست دوم می‌خرید، درخواست فرصت تست چند روزه را فراموش نکنید و در چند روز اول، برنامه‌های گرافیکی سنگین نظیر Furmark اجرا کنید و پایداری عملکرد کارت گرافیک را طی تست‌های طولانی چند ساعته، بررسی کنید.
سیاره‌ی آی‌تی