پیکسل‌های نمایشگرهای LCD و همین‌طور LED و OLED در گذر زمان فرسوده شده و پدیده‌ی سوختگی نمایشگر اتفاق می‌افتد. سوختگی پیکسل‌ها و نمایشگر، پدیده‌ای طبیعی است که در درازمدت اتفاق می‌افتد و این نگرانی و سوال اساسی مطرح می‌شود که: نمایشگر پس از چند سال استفاده دچار سوختگی پیکسل می‌شود؟ کدام تکنولوژی از نظر سوختگی صفحه نمایش، وضعیت بهتری دارد و بیشتر دوام می‌آورد؟
در این مقاله می‌خواهیم بحثی مختصر و مفید در باب سوختگی نمایشگر یا Sceen Burn-in داشته باشیم و عمر مفید نمایشگرهای OLED را با گونه‌ی قدیمی‌تر و ارزان‌تر که LCD است، قیاس کنیم. با ما باشید.
سوختگی پیکسل یا نمایشگر چیست؟ LCD دیرتر فرسوده می‌شود یا OLED؟
واژه‌ی Burn یا سوختن به این معنی نیست که نمایشگر به علت گرمای شدید یا آتش! سوخته است. اصطلاح سوختگی نمایشگر یا سوختگی پیکسل به این معنی است که بخش یا بخش‌هایی از نمایشگر رنگ را به اشتباه نمایش می‌دهد. طبعاً نمایشگر مثل همیشه کار می‌کند اما پیکسل‌های کوچکی که مشکل‌ساز شده‌اند، همواره به همین صورت باقی می‌مانند و معمولاً راهی قطعی برای حل مشکل وجود ندارد. توجه کنید که مشکلات درایوری کارت گرافیک و پردازنده‌ی گرافیکی نیز ممکن است عیوب ریزی در تصویر ایجاد کند اما با نصب درایور صحیح و یا برطرف کردن اشکالاتی که در سخت‌افزار کارت گرافیک به وجود آمده، مشکل برطرف می‌شود.
سوختگی نمایشگر اصطلاحی است که به دوران نمایشگرهای CRT برمی‌گردد. در گذر زمان ترکیبات فسفری که روشنایی را ایجاد میکنند، درخشش خود را از دست داده و در نتیجه نمایشگر تیره و تار می‌شود. پنل‌های LCD با توجه به ساختار متفاوتی که دارند، دیرتر گرفتار سوختگی می‌شوند.
علامت اصلی سوختگی نمایشگر، تغییر ته‌رنگ بخش‌هایی از آن است
در نمایشگرهایی که با تکنولوژی جدیدی به اسم OLED ساخته شده‌اند، مشکل شایع‌تر از نمایشگرهای LCD است اما در دراز مدت و پس از استفاده‌های طولانی ظاهر می‌شود. به علاوه مشکل کمتر است و شاید کاربر به راحتی متوجه آن نشود مگر آنکه بداند دقیقاً علائم سوختگی پیکسل چیست. به عنوان مثال سوختگی پیکسل در بخش‌هایی از نمایشگر که همواره یک رنگ را نمایش می‌دهند، بیشتر اتفاق می‌افتد. نمونه‌ی آن بخش دکمه‌های کنترلی اندروید است که دکمه‌ی خانه، بازگشت و منو را در برمی‌گیرد. مثل نمایشگری که در تصویر زیر مشاهده می‌کنید:
چرا پیکسل‌های فرسوده، رنگ سبز یا قرمز را بهتر نمایش می‌دهند؟
علت سوختگی پیکسل این است که ساب‌پیکسل‌ها (هر پیکسل از چند ساب‌پیکسل تشکیل می‌شود که هر یک رنگی را نمایش می‌دهند) از نظر عمر مفید، متفاوت هستند و در گذر زمان برخی رنگ‌ها زودتر از دیگری فرسوده شده و در نتیجه رنگ پیکسل به اشتباه نمایش داده می‌شود. اثر سوختگی پیکسل را می‌توان به صورت هاله‌ی تیره یا رنگی در بخش‌هایی از صفحه نمایش و حتی یک پیکسل خاص مشاهده کرد. اگر همه‌ی ساب‌پیکسل‌ها به دلیلی آسیب ببینند، پیکسل تیره می‌شود و به راحتی در زمینه‌ی سفید، آن را رویت می‌کنیم.
بخش‌هایی از نمایشگر که همواره یک رنگ خاص را نمایش می‌دهند، از ساب‌پیکسلی مثل قرمز یا آبی و یا سبز، بیشتر استفاده کرده و در نتیجه ساب‌پیکسل موردبحث، زودتر آسیب می‌بیند و کم‌رنگ می‌شود. در دیگر نقاط صفحه محتوا متفاوت و رنگارنگ است و به همین علت سوختگی ساب‌پیکسل‌ها کمتر اتفاق می‌افتد. یکی از مزایای نوار استاتوس (وضعیت) و نوار نویگیشن (نوار کنترلی) شفاف در اندروید ۵ و نسخه‌های بعدی این است که این دو بخش همواره یک رنگ خاص را نمایش نمی‌دهند و سوختگی پیکسل دیرتر اتفاق می‌افتد. ساب‌پیکسل آبی و در حقیقت نور آبی‌رنگ، توسط چشم انسان ضعیف‌تر تشخیص داده می‌شود و به همین علت است که در اقسام مختلف چیدمان ساب‌پیکسل‌ها، ساب‌پیکسل آبی را درشت‌تر در نظر می‌گیرند تا عمر مفید نمایشگر بیشتر شود. جریان الکتریکی لازم برای تأمین روشنایی یکسان در ساب‌پیکسل آبی بیشتر است و درشت‌تر بودن آن یک راه دیگر برای تأمین روشنایی یکسان است. فرسایش این ساب‌پیکسل با توجه به جریان الکتریکی بالاتری که مصرف می‌کند بیشتر است. بنابراین در گذر زمان نمایشگر OLED به ته‌رنگ قرمز یا سبز گرایش پیدا می‌کند.
روش‌هایی برای کاهش سوختگی پیکسل و نمایشگر
راه حل اول همان راهی است که کمپانی‌هایی مثل سامسونگ در پیش گرفته‌اند و ساب‌پیکسل آبی را درشت‌تر طراحی میکنند. با این کار، روشنایی حداکثری پنل OLED نسبت به اقسام LCD کمتر می‌شود اما عمر مفید آن بیشتر از OLEDهای معمولی خواهد بود.
راه حل بعدی نیز در طراحی سیستم عامل و اپ‌ها لحاظ می‌شود و به سازندگان اپ مربوط است. گوگل اصولی برای کاهش سوختگی نمایشگر مشخص کرده است و سازندگان گوشی نیز راهکارهایی خاص دارند. به عنوان مثال گوگل در سیستم عامل اندروید ویر برای ساعت‌های هوشمند، آپشنی به اسم burn protection را در تنظیمات اضافه کرده تا محتوای روی صفحه در گذر زمان، کمی جابجا شود و از یکنواختی درآید. سامسونگ نیز در نمایشگر همیشه روشن یا Always-On Display گوشی‌های جدید خویش، راهکاری مشابه لحاظ کرده است.
سوال کاربران: چگونه از سوختگی پیکسل جلوگیری کنیم؟
قبل از هر چیز توجه کنید که گاهی ضربه و گاهی کارکرد در دمای بالا که ممکن است به دلیلی مثل داغ شدن باتری، تراشه‌ها و یا استفاده زیر نور مستقیم خورشید رخ دهد، به سوختگی پیکسل‌ها منجر می‌شود. راه حلی که برای این موارد وجود دارد، استفاده‌ی صحیح از گوشی است. به عنوان مثال زمانی که گوشی در حال شارژ است و بدنه به علت داغ شدن تراشه‌ی مرکزی، کاملاً داغ شده، بهتر است اجرای بازی گرافیکی که هم از پردازنده‌ی اصلی و هم از پردازنده‌ی گرافیکی و نیز تراشه‌ی وای-فای، بسیار کار می‌کشد را متوقف کنید! با گوشی در حال شارژ بازی و نرم‌افزار سنگین اجرا نکنید!
برخی اپ‌ها با این ادعا در گوگل پلی آپلود شده که سوختگی پیکسل را پس از آنکه اتفاق افتاد، تصحیح میکنند اما در حقیقت این اپلیکیشن‌ها تلاش میکنند که سایر بخش‌های صفحه را نیز به رنگ قسمتی که آسیب‌دیده، درآورند! برخی نیز با نمایش متناوب رنگ‌های مختلف، سعی میکنند پیکسل‌های گیرکرده را زنده کنند که مقوله‌ی متفاوتی است و ارزش آزمایش کردن را دارد.
اصول ساده‌ای برای کاهش خرابی و سوختگی نمایشگر
۱- روشنایی نمایشگر را زیاد نکنید تا عمر باتری، عمر نمایشگر و عمر مفید گوشی بیشتر شود.
۲- تنظیمات خاموش شدن خودکار صفحه نمایش پس از مدتی بیکاری را بررسی کنید و زمان لازم را کاهش دهید تا نمایشگر حین نمایش تصویر ثابت، کمتر روشن باقی بماند.
۳- اگر در تنظیمات پوسته‌ی اصلی گوشی، گزینه‌ای برای شفاف کردن نوار وضعیت و کنترل وجود دارد، این حالت مفید را فعال کنید. اگر این گزینه در دسترس نیست، مسلماً نصب کردن یک لانچر دیگر توصیه می‌شود.
۴- تصویر پس‌زمینه را تیره و حتی مشکی خالص انتخاب کنید! اگر رنگ سیاه مطلوب نیست، هر از گاهی تصویر پس‌زمینه را تعویض کنید و از رنگ‌های متنوع و به خصوص رنگ سبز یا قرمز بیشتر استفاده کنید.
۵- کیبورد اندروید و همین‌طور iOS را در صورت امکان، تیره کنید. تم تیره در تمام کیبوردها موجود نیست، لذا نصب کردن کیبوردهای کارآمد مثل Gboard گوگل توصیه می‌شود.
۶- در اپلیکیشن‌های پرکاربرد مثل اپ نقشه حین رانندگی و مسافرت و یا اپ مرورگر برای وب‌گردی و یا اپلیکیشن‌های خبرخوان و همین‌طور بازی‌ها، در صورت امکان تم تیره یا مشکی را فعال کنید. می‌توانید اپلیکیشن اصلی را نیز با اپ دیگری که امکانات مشابه دارد، جایگزین کنید.
androidauthorityسیاره‌ی آی‌تی