برای ارتقا کامپیوتر قدیمی اولین گام این است که هدف و کاربرد را مشخص کنید. به عنوان مثال در ارتقا سیستم کامپیوتر برای بازی، مهم‌ترین قطعه کارت گرافیک است و پس از آن نوبت به پردازنده و رم می‌رسد. گام بعدی انتخاب قطعات متناسب است. به عنوان مثال اگر یک کارت گرافیک بسیار گران و رده اول را کنار یک پردازنده‌ی ۲ یا حتی ۴ هسته‌ای قرار دهید، همه‌ی توان خود را در بازی‌ها نشان نمی‌دهد و به همین ترتیب اگر مقدار RAM سیستمی که کارت گرافیک و پردازنده بسیار گران و قوی است، فقط ۴ یا ۶ گیگابایت باشد، عملکرد کارت گرافیک و پردازنده محدود می‌شود.
در این مقاله به معرفی ۵ قطعه سخت‌افزار که در سرعت سیستم اثر زیادی دارد و بهتر است ارتقا داده شود، می‌پردازیم. با سیاره‌ی آی‌تی در ادامه مطلب همراه شوید.
استفاده از SSD در کنار هارددیسک
سرعت دیسک حالت جامد یا به اختصار SSD چند برابر بیشتر از درایو هارددیسک است و زمانی که روی سیستم قدیمی به جای هارددیسک، از SSD استفاده می‌کنید، سرعت بالا آمدن ویندوز چند برابر بیشتر می‌شود و برنامه‌ها با سرعت بیشتری اجرا می‌شوند. البته SSD از نظر ظرفیت و قیمت، مثل هارددیسک ارزان نیست اما اضافه شدن SSD در کیس کامپیوتر یا استفاده از SSD به جای هارددیسک در لپ‌تاپ، برای هر کاربری بسیار مفید است. فرقی نمی‌کند که سیستم گیمینگ دارید یا سیستمی برای کارهای مهندسی، رندرینگ یا کارهای ساده‌تر، همیشه ارتقا دادن درایو هارددیسک مهم‌تر از ارتقای سایر قطعات است. به عنوان مثال در سال ۱۴۰۲ با کمتر از ۱.۵ میلیون هزینه، می‌توانید یک درایو SSD کارتی با سرعت بالا و ظرفیت ۲۵۶ یا ۲۴۰ گیگابایت بخرید که برای نصب ویندوز و نرم‌افزارها کافی است و ویندوز ۱۱ به طور معمول در کمتر از ۲۰ ثانیه بالا می‌آید.
در بازار به اشتباه از واژه‌ی هارد SSD استفاده می‌شود در حالی که SSD مخفف Solid State Disk است و هیچ ارتباطی با هارددیسک به معنی دیسک سخت ندارد.
دقت کنید که SSD انواع مختلفی دارد:
- انواع ساده‌تر که مثل درایو هارددیسک به پورت SATA مادربورد وصل می‌شود.
- SSDهای سریع و قدیمی به شکل کارت پی‌سی‌آی اکسپرس که مثل کارت گرافیک روی اسلات‌های پی‌سی‌آی اکسپرس مادربورد متصل می‌شدند.
- کارت SSD برای اسلات M.2 با واسط ساتا که کوچک و سریع است.
- کارت SSD برای اسلات M.2 مادربورد با پشتیبانی از پروتکل NVMe که کوچک، بسیار سریع و از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است.
در خرید SSD نوع آخر یعنی کارت SSD برای اسلات M.2 اولویت دارد چرا که قیمت هر ترابایت SSD از این نوع، نزدیک به درایوهای SSD با پورت SATA است اما از نظر سرعت، چند برابر سریع‌تر هستند! اما اگر مادربورد اسلات M.2 نداشته باشد، نمی‌توانید از این نوع SSD استفاده کنید و به ناچار باید سراغ دسته‌ی اول با پورت ساتا بروید.
یکی از سوالات مهم این است که:
از کجا بفهمیم مادربرد قابل ارتقا است و اسلات M.2 دارد؟
راه ساده این است که مدل و برند مادربورد یا لپ‌تاپ را جستجو کنید و مشخصات دقیق را در سایت سازنده ببینید.
راه بعدی این است که درب کیس یا پشت لپ‌تاپ را باز کنید و بررسی کنید که آیا اسلات M.2 وجود دارد یا خیر.
اگر فقط یک پورت M.2 روی مادربورد دیده می‌شود و درایو SSD مرغوب و سریع داخل آن است، ارتقا دادن SSD ضروری نیست مگر آنکه به ظرفیت بالاتری نیاز داشته باشید.
در لپ‌تاپ‌ها ممکن است پورت SATA و M.2 وجود داشته باشد و فقط یکی از این دو پر باشد. در این صورت می‌توانید SSD یا HDD اضافه کنید.
در لپ‌تاپ با نصب براکت هارددیسک به جای درایو DVD و بلوری، می‌توانید یک هارددیسک یا SSD با پورت ساتا اضافه کنید.
در خرید درایو SSD با پروتکل NVMe، حتی اگر مدل‌های ارزان را خریداری کنید، سرعت سیستم چند برابر بیشتر از قبل خواهد شد و نیازی به خرید محصولات رده‌اول برای کامپیوتر یا لپ‌تاپ معمولی نیست در حالی که برای رندرینگ و تدوین و کارهای مهندسی سنگین، خرید SSDهای میان‌رده و رده‌اول بهتر است.
ارتقا دادن رم کامپیوتر
ارتقا دادن رم به اندازه‌ی ارتقا دادن هارددیسک موثر نیست اما کار ساده‌ای است. به علاوه برای نصب ویندوز 11 و ویندوز 10 و برنامه‌های امروزی، رم بالاتری موردنیاز است. بازی‌های سنگین و گرافیکی نیز رم زیادی اشغال می‌کنند. افزایش مقدار رم به ۱۶ گیگابایت یا لااقل ۸ گیگابایت توصیه می‌شود.
اگر برایتان سوال است که خرید رم برای ارتقا کامپیوتر چقدر هزینه دارد، در سال ۱۴۰۲ قیمت ۸ گیگابایت رم معمولی از نوع DDR4 یا DDR5 کمتر از ۱.۵ میلیون تومان است. البته انواع سریع‌تر و اورکلاک شده، گران‌تر است اما برای یک کامپیوتر قدیمی که از رم با سرعت‌های بالا پشتیبانی نمی‌کند، نیازی به هزینه‌ی بیشتر نیست.
و باز هم سوال مهم و تکراری در خصوص رم:
قبل از خرید رم از کجا بفهمیم مادربرد قابل ارتقا است؟
می‌توانید مدل و برند مادربورد یا لپ‌تاپ را جستجو کنید و در سایت سازنده به مشخصات اسلات‌های رم توجه کنید. اینکه مادربورد چند اسلات رم دارد و از چه نوعی مثل DDR3 یا DDR4 پشتیبانی می‌کند و حداکثر سرعت رم که پشتیبانی شده، چقدر است، همگی در انتخاب رم مهم است.
در مورد لپ‌تاپ دقت کنید که رم‌ها کوچک‌تر است و با رم دستاپی متفاوت است. سرعت‌‌ها نیز کمتر است و قیمت رم لپ تاپ تقریباً شبیه به مدل‌های دستاپی است.
تعداد اسلات رم در لپ‌تاپ‌ها معمولاً ۱ یا ۲ عدد است و فقط مدل‌های حرفه‌ای دارای ۴ اسلات رم است.
پس از خرید رم و قرار دادن در اسلات‌های مادربورد دقت کنید که در بایوس مادربورد و در بخش تنظیمات سرعت رم و پردازنده، پروفایل‌های XMP که برای بالا بردن سرعت کلاک در حد مجاز و تست شده در نظر گرفته شده را بررسی کنید و سرعت رم را با انتخاب یکی از پروفایل‌ها بالا ببرید.
هزینه ارتقا سیستم کامپیوتر برای بازی و کار سنگین
در ارتقای سیستم گیمینگ یا سیستمی که برای کار تدوین و کارهای محاسباتی و مهندسی خریداری شده، کار مشکل می‌شود چرا که باید پردازنده‌ی اصلی و پردازنده‌ی گرافیکی یا همان کارت گرافیک را ارتقا دهید. همان‌طور که اشاره کردیم دقت کنید که پردازنده با کارت گرافیک و رم سیستم متناسب باشد.
نکته‌ی مهم در انتخاب پردازنده یا کارت گرافیک این است که معمولاً محصولات رده پایین و جدید، سریع‌تر از CPU و کارت گرافیک رده اول که چند سال از معرفی آن گذشته، عمل می‌کنند! اما مادربورد و سوکت پردازنده محدودیت ایجاد می‌کند و گاهی به صرفه‌تر است که کاربر به جای خرید یک پردازنده‌ی قوی‌تر و قدیمی، به کلی مادربورد و پردازنده را کنار بگذارد و محصولات جدید خریداری کند.
شاید برایتان سوال است که:
آیا می‌توانیم CPU جدید روی مادربورد قدیمی نصب کنیم؟
متأسفانه مادربوردهای قدیمی از نظر سوکت پردازنده با مادربوردهای جدید تفاوت زیادی دارند و نمی‌توانید روی مادربوردی که قدیمی است، پردازنده‌های جدید نصب کنید. البته در سیستم‌هایی که پردازنده AMD است، انعطاف‌پذیری بیشتری وجود دارد و شاید بتوانید یک پردازنده نسل جدید را روی مادربوردی که ۱ یا ۲ نسل قدیمی‌تر است نصب کنید اما در سیستم‌های اینتل، معمولاً هر نسل جدید پردازنده به همراه سوکت متفاوتی معرفی می‌شود.
اما در مورد کارت گرافیک و هزینه ارتقا سیستم کامپیوتر برای بازی، مشکل زیادی وجود ندارد چرا که می‌توانید کارت گرافیک جدید روی اسلات پی‌سی‌آی اکسپرس مادربورد قدیمی نصب کنید. البته اسلات نسل ۴ با اسلات نسل ۳ از نظر پهنای باند متفاوت است اما اگر هدف شما استفاده از یک کارت گرافیک بسیار قوی و جدید نباشد، مشکل خاصی پیش نمی‌آید.
در حالت کلی برای ارتقا دادن پردازنده، نیاز به تحقیق و بررسی بیشتری وجود دارد و اگر تصمیم‌گیری برایتان سخت شده، بهتر است برای مشاوره ارتقا کامپیوتر اقدام کنید.
ارتقا کامپیوتر قدیمی یا خرید سیستم دست دوم؟
سیستم دست دوم از نسل جدید که قیمت خوبی داشته باشد، انتخاب بهینه‌ای محسوب می‌شود اما اگر قصد دارید که کامپیوتر دست دوم با پردازنده و کارت گرافیک چند نسل قبل‌تر بخرید، حتماً به بنچ‌مارک‌ها یا امتیاز پردازنده و کارت گرافیک در بازی‌ها و برنامه‌های سنجش قدرت سخت‌افزار توجه کنید چرا که ممکن است خرید یک سیستم رده‌پایین و جدید و البته نو و دارای گارانتی، بهتر از خرید یک سیستم دست دوم و قدیمی باشد.
به عنوان مثال ممکن است یک لپ‌تاپ جدید با پردازنده‌ی سری Core i3 نسل ۱۳ اینتل یا Ryzen 5 سری ۷ هزار ای‌ام‌دی، از نظر قیمت مشابه یک لپ‌تاپ حرفه‌ای و مخصوص رندرینگ قدیمی که در زمان خود بسیار قوی بوده، عمل کند در حالی که فروشنده قیمت سیستم دست دوم را بیش از لپ‌تاپ جدید در نظر گرفته است. در این شرایط خرید محصول جدید و نو بهتر از خرید سیستم قدیمی است.
ارتقا کامپیوتر چقدر هزینه دارد
در ارتقا کامپیوتر قدیمی اگر فقط SSD و RAM کافی باشد و کاربر از پردازنده و گرافیک راضی باشد، هزینه‌ی زیادی برای ارتقا دادن لازم نیست، به خصوص ارتقای هارد به SSD که اثر زیادی روی سرعت سیستم دارد.
همان‌طور که در ارتقای پردازنده و کارت گرافیک نیز توضیح دادیم، گاهی تعویض مادربورد و پردازنده به صورت یکجا ضروری و بهینه‌تر است و با توجه به اینکه بیشتر هزینه‌ی یک سیستم مخصوص بازی یا کار مهندسی، برای پردازنده و مادربورد و کارت گرافیک صرف می‌شود، هزینه‌ی ارتقای کامپیوتر نزدیک به هزینه‌ی خرید یک سیستم جدید می‌شود!
به عنوان مثال یک کامپیوتر مخصوص بازی با قدرتی بیش از پلی استیشن ۵ و ایکس باکس سری ایکس را در نظر بگیرید. برای خرید پردازنده و مادربورد و کارت گرافیک و درایو SSD حدود ۴۰ میلیون هزینه لازم است در حالی که کیس و پاور و رم مجموعاً ۱۵ میلیون هزینه نیاز دارد. در نتیجه بیش از ۷۰ درصد هزینه‌‌ها صرف خرید قطعات جدید می‌شود.
- پردازنده ۴ هسته‌ای یا قوی‌تر از نسل جدید اینتل یا ای‌ام‌دی به همراه سیستم خنک‌کاری بهینه حدود ۱۳ میلیون تومان
- کارت گرافیک با قدرت خام حدود ۲۱ ترافلاپس حدود ۱۶ میلیون تومان (قدرت گرافیک ایکس باکس سری ایکس حدود ۱۲ ترافلاپس)
- مادربورد میان‌رده: حدود ۸ میلیون تومان
- کیس و پاور: حدود ۴ میلیون تومان
- رم ۱۶ گیگابایت: حدود ۳ میلیون تومان
- SSD با ظرفیت ۱ ترابایت: حدود ۲.۵ میلیون تومان
یاره‌ی آی‌تی