بسیاری از کاربران مبتدی اندروید سوال می‌کنند که چرا گوشی را روت کنیم و اساساً معنی روت چیست؟ روت به معنی فعال کردن دسترسی روت است که تغییر دادن فایل‌های مهم سیستم عامل و برنامه‌ها را امکان‌پذیر می‌کند. لذا روت کردن برای افزایش امکانات و سفارشی‌سازی بیشتر، مفید است.

نسخه‌های قدیمی اندروید از نظر امکانات محدودیت‌هایی داشتند که کاربران حرفه‌ای را به سمت روت کردن و حتی نصب رام کاستوم به جای رام رسمی که سازنده منتشر کرده، سوق می‌داد. اما اکنون برای برخی کارهای ساده، نیازی به روت کردن نیست. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم.

مزایا و معایب روت گوشی و تبلت

دسترسی روت در اندروید شبیه به دسترسی ادمین در ویندوز است. به عنوان مثال اگر بخواهید فایل در درایو C و فولدر برنامه‌ها پیست کنید، شاید با حساب استاندارد قادر به این کار نباشید و به ناچار از حساب ادمین استفاده کنید. روت کردن یا به اصطلاح افراد مبتدی، نصب روت یا نصب برنامه برای روت کردن، به این معنی است که دسترسی کاربر برای دستکاری در فایل‌های سیستمی اندروید و برنامه‌ها آزاد می‌شود.

یکی از بزرگ‌ترین معایب روت گوشی شیائومی و سامسونگ و غیره این است که شاید گارانتی محصول باطل شود! متأسفانه بعضی از گوشی‌ها و تبلت‌های اندروید، نوعی قفل سخت‌افزاری دارند که رفع روت گوشی یا تبلت و بازگشت به حالت اولیه را غیرممکن می‌کند.

اما صرف نظر از بحث گارانتی ایا روت برای گوشی خوب است؟!

مزایای روت کردن زیاد است ولیکن این مزایا برای همه افراد مفید نیست. به علاوه با آزاد شدن دسترسی‌های بیشتر، امنیت پایین می‌آید. به طور کلی اگر کاربر حرفه‌ای باشید و بدانید چه کارهایی خطرناک و از نظر امنیتی نادرست است، روت کردن مفید است.

در گذشته بعضی از امکانات بسیار ساده در اندروید وجود نداشت و به همین علت افراد دسترسی روت را فعال می‌کردند و با نصب برنامه‌های مختلف، اندروید را طبق نیاز و سلیقه خودشان، سفارشی می‌کردند. اما اکنون برای کارهای ساده نظیر اسکرین‌شات گرفتن نیازی به روت کردن نیست و در واقع اکثر گوشی‌ها گزینه یا روشی برای اسکرین‌شات کردن و حتی ویرایش کردن سریع اسکرین‌شات دارند. در ادامه به برخی از این موارد اشاره می‌کنیم.

اسکرین‌شات گرفتن بدون روت

در حال حاضر تقریباً تمام گوشی‌ها و تبلت‌های اندروید برای اسکرین‌شات گرفتن، گزینه و امکانات مفیدی دارند. ساده‌ترین روش اسکرین‌شات گرفتن یا به زبان دیگر عکس گرفتن از صفحه در اندروید و برنامه‌ها این است که کلید ولوم پایین و پاور را هم‌زمان فشار دهید.

در برخی محصولات با حرکت ۲ یا ۳ انگشت رو به پایین، اسکرین‌شات ثبت می‌شود. در برخی گوشی‌ها و تبلت‌ها نیز می‌توانید نوار وضعیت را پایین بکشید و روی گزینه اسکرین‌شات گرفتن تپ کنید.

نکته جالب این است که تا سال 2011 که اندروید 4.0 تازه منتشر شده بود، سیستم عامل اندروید گزینه‌ای برای اسکرین‌شات گرفتن نداشت! اما حالا حتی ساعت هوشمند یا تلویزیون اندرویدی نیز قابلیت اسکرین‌شات دارد و نیازی به روت کردن نیست.

تغییر دادن تنظیمات سریع بدون روت

این روزها بخش تنظیمات سریع یا Quick Settings هر گوشی و تبلت اندرویدی، گزینه‌های مفیدی مثل وای-فای و بلوتوث و اینترنت سیم‌کارت و موقعیت مکانی و غیره را به شکل ساده نمایش می‌دهد و در تمام محصولات می‌توان آیکون‌های این بخش را اضافه و کم کرد و ترتیب آیکون‌ها را به سادگی تغییر داد. اما در گذشته این طور نبود!

کارهایی که در نسخه های جدید اندروید بدون روت می‌توان انجام داد

چند سال پیش در برخی محصولات ویرایش کردن آیکون‌های تنظیمات سریع غیرممکن بود مگر آنکه کاربر دسترسی روت را فعال می‌کرد و برنامه برای سفارشی‌سازی اندروید نصب می‌کرد.

غیرفعال کردن برنامه‌های پیش‌فرض

از سال‌ها پیش در اندروید هر گوشی و تبلتی، بعضی از برنامه‌های غیرضروری وجود داشته و قابلیت حذف یا آن‌اینستال نیز وجود نداشته است. به عنوان مثال شاید کاربری از برنامه فیس‌بوک یا وضعیت آب و هوا استفاده نکند اما این برنامه‌ها در برخی محصولات به صورت پیش‌فرض نصب شده است. اگر برای حذف برنامه های سیستمی اندروید یا حذف برنامه های پیشفرض اندروید جستجو کنید، روش هایی پیدا می‌کنید که نیاز به روت کردن دارد.

با جستجو در مورد اینکه روت چیست و چه کاربردی دارد متوجه می‌شوید که روت به معنی فعال کردن دسترسی روت است و یکی از مزایای روت، امکان حذف کردن برنامه های اصلی اندروید است.

خوشبختانه با انتشار اندروید 4.1، قابلیتی که شاید جایگزین حذف کردن برنامه باشد، به اندروید اضافه شده است. می‌توانید برنامه‌ها را Disable‌ یا غیرفعال کنید. این کار به افزایش رم خالی کمک می‌کند و مصرف باتری را کاهش می‌دهد. اما تا سال 2024 که اندروید 14 منتشر شده، قابلیت حذف کردن کامل برنامه‌های اصلی و سیستمی اندروید جزو امکانات مفید اندروید نیست.

لغو و مدیریت دسترسی‌ها در اندروید

در گذشته یکی از دلایلی که باعث میشد کاربر مبتدی در خصوص معنی روت و مزیت آن تحقیق کند، نصب کردن برنامه‌های مدیریت دسترسی‌ها در اندروید بود.

تا زمانی که اندروید ۱۱ منتشر شد، گوگل در طراحی بخش مدیریت دسترسی برنامه‌ها در اندروید، تغییرات متعددی داد اما در نهایت مدیریت دسترسی‌ها به شکل جزئی و دقیق و البته ساده، امکان‌پذیر نبود. به عنوان مثال برای لغو کردن دسترسی یک برنامه به میکروفون و دوربین به صورت مجزا، گزینه‌ای پیدا نمی‌کردید. اما در اندروید ۱۱ این قابلیت فراهم شده است و دیگر به نصب روت نیازی نیست.

کارهایی که در نسخه های جدید اندروید بدون روت می‌توان انجام داد

تغییر دادن فونت اندروید و برنامه‌ها

یکی دیگر از مزایای روت کردن اندروید در گذشته، فراهم شدن قابلیت تغییر فونت بود. اما در حال حاضر برای تغییر دادن فونت، شاید نیازی به روت کردن نداشته باشید. به عنوان مثال در گوشی یا تبلت سامسونگ می‌توانید فونت را به راحتی تغییر بدهید. در برخی لانچرهای حرفه‌ای اندروید نظیر Nova Launcher نیز امکان انتخاب فونت دلخواه پیش‌بینی شده است.

محدودیت مصرف اینترنت سیم کارت با روت کردن

مدیریت مصرف اینترنت موضوع مهمی است. چند سال قبل برای محدود کردن دسترسی برنامه‌ها به اینترنت و محدود کردن مصرف اینترنت، به برنامه‌هایی نیاز داشتید که بدون دسترسی روت، درست عمل نمی‌کردند. لذا از مزایای روت می‌توان به کنترل کامل روی مصرف اینترنت حتی در پس‌زمینه اشاره کرد. اما در حال حاضر اندروید به صورت پیش‌فرض تنظیماتی برای محدود کردن دسترسی یک اپ به اینترنت، چه از نوع وای-فای و چه از نوع اینترنت دیتا یا سیم‌کارت دارد. لذا نیاز به روت کردن وجود ندارد.

تم سیاه و حالت مشکی اندروید

در گوشی‌ها و تبلت‌های قدیمی، تغییر دادن تم ساده نبود و به خصوص چیزی به اسم حالت تیره یا مشکی یا Dark Mode وجود نداشت. لذا اگر کسی سوال می‌کرد که چرا گوشی را روت کنیم؟ به قابلیت نصب و فعالسازی تم سیاه اشاره میشد. اما اکنون اکثر گوشی و تبلت‌ها گزینه‌ای در بخش تنظیمات سریع دارند که با یک تپ کردن ساده، حال و هوای سیستم عامل و بسیاری از اپ‌ها مشکی و تیره می‌شود!

کارهایی که در نسخه های جدید اندروید بدون روت می‌توان انجام داد

در واقع تم تاریک از زمان انتشار اندروید 10 در سال 2019 به این سیستم عامل اضافه شده و تدریجاً در اپ‌های مختلف نیز پیاده‌سازی شده است به طوری که با فعال کردن حالت تاریک در تنظیمات عمومی سیستم عامل، تم تاریک در بعضی از برنامه‌ها فعال می‌شود.

رمزگذاری حافظه پس از روت

رمزگذاری حافظه یکی از راه‌های بهبود امنیت و حریم خصوصی در اندروید است. تا معرفی اندروید 4.4 و 5.0 در سیستم عامل اندروید قابلیتی برای رمزگذاری حافظه پیش‌بینی نشده بود، مگر آنکه کاربر برای روت گوشی یا تبلت اقدام می‌کرد.

ریستارت کردن اندروید با یک تپ

در نسخه‌های قدیمی اندروید زمانی که منوی پاور را باز می‌کردید، گزینه‌ای برای خاموش کردن وجود داشت اما گزینه‌ای برای ریستارت کردن، در بیشتر محصولات وجود نداشت! به همین جهت کاربران حرفه‌ای سراغ رام‌های کاستوم می‌رفتند تا گزینه‌ی Reboot یا Restart در دسترس باشد. بعضی از کاربران نیز به جای نصب رام کاستوم، راهکار روت کردن گوشی یا تبلت را در پیش می‌گرفتند تا امکان سفارشی‌سازی هر چه بیشتر آن فراهم شود.

در پایان اگر سوال می‌کنید که در حال حاضر آیا ایا روت برای گوشی خوب است یا خیر؟ پاسخ این است که بستگی به دانش و نیازهای شما دارد. در حالت کلی پاسخ مثبت است چرا که به هر حال روت کردن موجب فعال شدن دسترسی کامل‌تر می‌شود اما کاربر حرفه‌ای نیستید یا به دلیل مشغله، نمی‌خواهید اندروید را سفارشی‌سازی کنید و تنظیمات امنیت و حریم خصوصی را با دقت چک کنید و برنامه‌های خاص نصب کنید، روت کردن مضر است!