نرمافزار Access مجموعه‌ی آفیس، برنامه‌ای برای کار با بانک اطلاعات است و از سال ۱۹۹۲ همواره به عنوان یکی از نرم‌افزارهای آفیس و همین‌طور یکی از نرم‌افزارهای برتر در عرصه‌ی دیتابیس مطرح بوده است. Access نرمافزار جامع و نسبتاً پیچیده‌ای است که شاید برای کاربران مبتدی و امور ساده مناسب نباشد.
در این مقاله می‌خواهیم به معرفی بهترین نرم‌افزارهای جایگزین Microsoft Access بپردازیم.
با وجود اینکه نرم‌افزارهای مشابه اکسز برای کار با دیتابیس افزایش یافته و امکاناتشان بیشتر و بهتر شده است، هنوز هم این نرمافزار یکی از ۱۰ نرمافزار موتور دیتابیس محسوب می‌شود. استفاده از Access برای کاربران حرفه‌ای و کسانی که از نسخه‌های قبلی این نرمافزار استفاده کرده‌اند، بسیار ساده است و به علاوه منابع آموزشی آنلاین در این عرصه، متنوع و زیاد است. ابزارهایی که در اکسز برای کوئری، فیلتر کردن و کار با جداول بانک داده پیش‌بینی شده نیز بسیار عالی و کامل است.
اما در عین حال برخی انتقادات و اشکالات مهم مطرح است. به عنوان مثال برخی کاربران از مقیاس‌پذیری ضعیف و محدودیت ۲ گیگابایتی آن نارضایتی شدید دارند و برخی دیگر از اینکه داده‌ها در یک فایل جای می‌گیرد، خشنود نیستند چرا که ممکن است تمام بانک داده به دلیل اشتباه دیگر کاربران یک دیتابیس چند کاربره، خراب و ناقص شود. برخی دیگر هزینه‌ی لایسنس اکسز را بالا می‌داندد و به گزینه‌های رایگان و جایگزین علاقه‌ی بیشتری دارند.
در ادامه به معرفی بهترین جایگزین‌ها برای نرمافزار اکسز مایکروسافت می‌پردازیم.
LibreOffice Base از مجموعه آفیس متن باز لینوکس
مجموعه‌ی LibreOffice که در واقع یک آفیس کامل است، جایگزینی رایگان برای نرم‌افزارهای آفیس مایکروسافت مثل Word و Excel و حتی Access محسوب می‌شود. این آفیس متن باز به ویژه در میان کاربران لینوکس محبوب است اما خوشبختانه نسخه‌ی مخصوص ویندوز آن نیز سال‌هاست که منتشر می‌شود و به خصوص آخرین نسخه‌ی فعلی که LibreOffice 6.1.3 است، یکی از بهترین نسخه‌های منتشر شده است.
استفاده از LibreOffice برای کاربران خانگی و افراد مبتدی، نسبتاً ساده است و در عین حال نیازهای کاربران سازمانی و مشاغل را تأمین می‌کند. نرمافزار LibreOffice Base جایگزین خوبی برای Access مایکروسافت است که از دیتابیس‌های چند کاربره مثل MySQL و Adabas D و همین‌طور PostgreSQL و البته Microsoft Access پشتیبانی می‌کند.
با استفاده از LibreOffice Base می‌توانید اپلیکیشن‌ها و سایت‌های خوبی طراحی کنید و Firebird یا HSQLDB را به عنوان فریم‌ورک توکار دیتابیس انتخاب کنید.
Kexi از آفیس Calligra Suite لینوکس
آفیس Calligra Suite نیز توسط جامعه‌ی توسعه‌دهندگان KDE طراحی شده که جایگزین خوبی برای سایر آفیس‌ها محسوب می‌شود. نرمافزار Kexi این مجموعه، امکانات خوبی برای کار با بانک داده دارد. ابزارهای ورود داده، کوئری، فرم‌ها، جداول، گزارشات و غیره در آن پیش‌بینی شده است. به علاوه می‌توانید از Kexi به عنوان نرمافزار فرانت‌اند برای کار با سرورهای بانک داده مثل بانک داده‌ی MySQL یا PostgreSQL و یا Microsoft SQL Server استفاده کنید.
در Kexi حتی ابزار مهاجرت از Microsoft Access نیز طراحی شده تا کاربران سابق اکسز، در سریع‌ترین زمان و به ساده‌ترین شکل، به این نرمافزار مهاجرت کنند.
Axisbase
نرمافزار Axisbase هم جایگزین رایگان اکسز است که توسعه‌ی آن در سال ۲۰۱۱ متوقف شده است. محیط فرانت‌اند این نرمافزار شبیه به Filemaker یا Access و همین‌طور Base است لذا استفاده کردن از آن نسبتاً ساده است. در عین حال می‌توان از آن به عنوان سرور دیتابیس مثل MySQL استفاده کرد. البته فراموش نکنید که Axisbase از SQL استاندارد پشتیبانی نمی‌کند!
در Axisbase برای توسعه‌ی دیتابیس می‌بایست از بلوک‌های ساختاری یا building blocks استفاده کرد که در حقیقت زیرمجموعه‌ای از داده‌ها، گراف، لیست و پنجره و گزارشات است. ممکن است یک بلوک ساختاری بسیار پیچیده شود و به همین علت است که کار کردن با Axisbase زمانی که دیتابیس گسترده و عظیم می‌شود، مشکل‌تر از دیگر گزینه‌ها است. برای شروع کار با این نرمافزار بهتر است به وب‌سایت رسمی Axisbase و بخش داکیومنتیشن مراجعه کنید.
Symphytum نرم‌افزاری برای دیتابیس‌های گرافیکی و شخصی
Symphytum هم یک دیتابیس گرافیکی و متن باز است. تفاوت اصلی بین Symphytum و دیگر نرم‌افزارهای لیست ما در این است که این نرمافزار برای کار با دیتابیس‌های شخصی مناسب است و به همین علت است که ساده و گرافیکی‌تر از سایر گزینه‌ها طراحی شده است. حتی می‌توانید فیلدها را با روش درگ و دراپ یا گرفتن و رها کردن، مرتب‌سازی کنید!
البته می‌توانید از Symphytum برای ساخت دیتابیس‌های عظیم با قابلیت سفارشی‌سازی بالا نیز استفاده کنید. این نرمافزار محدودیت‌های خاص خود را دارد، به عنوان مثال نمی‌توانید با داده‌های نسبی کار کنید یا محاسبات خودکار فیلدها را پیاده‌سازی کنید. به علاوه قابلیت وارد کردن فایل‌های CSV نیز وجود ندارد.
PortaBase جایگزینی ساده و مقدماتی
نرمافزار PortaBase هم یک جایگزین بسیار ساده برای Access مایکروسافت محسوب می‌شود که البته رایگان است. در این نرمافزار می‌توانید یک دیتابیس ساده‌ی تک‌جدولی را سریعاً طراحی کنید.
با توجه به کم بودن امکانات PortaBase، یادگیری استفاده از آن ساده است. می‌توانید فایل‌های CSV که در نرم‌افزارهایی مثل Excel طراحی کرده‌اید را به سرعت وارد کرده و به عنوان جدول دیتابیس استفاده کنید. به علاوه از دیتابیس‌هایی با فرمت XML و MobileDB نیز پشتیبانی می‌شود. می‌توانید خروجی کار را با فرمت CSV یا HTML و یا XML نیز ذخیره کنید.
یک ویژگی جالب PortaBase، رمزگذاری فایل‌ها است. می‌توانید دیتابیس خویش را با الگوریتم‌های مبتنی بر Blowfish رمزگذاری کنید که امنیت بالایی دارد. البته مراقب باشید که رمز عبور را فراموش نکنید!
علاوه بر موارد ذکر شده، می‌توانید از گزینه‌های رایگان دیگری نیز به عنوان جایگزین استفاده کنید. به عنوان مثال MySQL و PostgreSQL و MS SQL و SQLite و Cassandra و MariaDB، همگی ابزارهای قدرتمندی برای کار با بانک داده هستند.
makeuseofسیاره‌ی آی‌تی