تفاوت سرعت ssd و hdd چقدر است؟

با رشد روزافزون نیاز به عملکرد سریع‌تر در سیستم‌های کامپیوتری، نوع حافظه ذخیره‌سازی به یکی از عوامل کلیدی در تعیین سرعت و بهره‌وری تبدیل شده است. امروزه دو تکنولوژی اصلی درایوهای ذخیره‌سازی یعنی HDD (Hard Disk Drive)  و SSD (Solid State Drive) در مرکز توجه کاربران، متخصصان IT و حتی گیمرها قرار گرفته‌اند.

اما تفاوت این دو تنها در ساختار فیزیکی یا قیمت نیست؛ تفاوت هارد ssd و hdd که از تفاوت‌های اصلی و تاثیرگذار است، در سرعت عملکرد آنهاست. در حالی که HDDها اطلاعات را از طریق یک دیسک چرخان و بازوی مکانیکی می‌خوانند و می‌نویسند، SSDها از حافظه فلش و بدون قطعات متحرک استفاده می‌کنند. همین تفاوت تکنولوژیک باعث شده است تا SSDها بتوانند تا چندین برابر سریع‌تر از HDD عمل کنند؛ چه در بوت شدن سیستم‌عامل، چه در اجرای برنامه‌ها، و چه در انتقال فایل‌های حجیم.

در ادامه، به‌صورت تخصصی و مستند، تفاوت سرعت ssd و hdd را بررسی خواهیم کرد، و با ارائه داده‌های واقعی و مقایسه‌های عملی، کمک می‌کنیم تا بتوانید انتخاب بهتری برای ارتقاء سیستم یا خرید تجهیزات ذخیره‌سازی داشته باشید.

سرعت ssd بیشتر است یا hdd

وقتی صحبت از سرعت درایوهای ذخیره‌سازی می‌شود، درایو ssd (نوعی حافظه ذخیره‌سازی بدون قطعات مکانیکی است که با استفاده از تراشه‌های فلش، داده‌ها را با سرعت بسیار بالا ذخیره و بازیابی می‌کند.) با اختلاف قابل‌توجهی از  HDD(یک حافظه مغناطیسی سنتی است که اطلاعات را روی دیسک چرخان ذخیره کرده و با بازوی مکانیکی خوانده می‌شود، و معمولاً سرعت کمتری نسبت به SSD دارد.) پیشی می‌گیرد. دلیل اصلی این تفاوت سرعت  ssd و  hddدر ساختار داخلی این دو نوع حافظه نهفته است.  HDDها برای خواندن و نوشتن اطلاعات از دیسک‌های مغناطیسی چرخان و بازوی مکانیکی استفاده می‌کنند؛ در حالی‌که  SSDها به‌طور کامل از حافظه فلش و بدون هیچ‌گونه قطعه متحرکی بهره می‌برند. همین موضوع باعث می‌شود زمان دسترسی به داده‌ها در SSD بسیار سریع‌تر از HDD باشد.

برای مقایسه عددی، سرعت خواندن و نوشتن متوالی در هارد دیسک‌های معمولی (HDD) اغلب بین ۸۰ تا ۱۵۰ مگابایت بر ثانیه است. در مقابل، SSDهای مبتنی بر رابط SATA می‌توانند به سرعت‌هایی تا حدود ۵۰۰ مگابایت بر ثانیه برسند. حتی این مقدار نیز تنها آغاز کار است، چرا که SSDهای حرفه‌ای‌تر که از رابط   NVMe  استفاده می‌کنند، سرعت‌هایی معادل ۳۵۰۰ مگابایت بر ثانیه یا بیشتر را ارائه می‌دهند. این یعنی در برخی کاربردها، SSD  تا ۲۰ برابر سریع‌تر از HDD عمل می‌کند.

تفاوت سرعت ssd و  hdd، تنها محدود به انتقال فایل‌های بزرگ نیست. در فعالیت‌هایی مثل بوت‌شدن سیستم‌عامل، بازکردن نرم‌افزارها، یا اجرای بازی‌ها، SSDها عملکردی بسیار سریع‌تر دارند. به‌عنوان مثال، زمان راه‌اندازی ویندوز روی یک HDD ممکن است ۳۰ تا ۴۵ ثانیه طول بکشد، در حالی‌که همان سیستم با SSD تنها در ۸ تا ۱۰ ثانیه آماده به کار خواهد بود.

به همین دلایل، اگر سرعت برای شما اولویت دارد؛ چه برای استفاده روزمره، چه برای فعالیت‌های تخصصی مثل تدوین ویدیو یا اجرای بازی‌های سنگین، انتخاب SSD یک سرمایه‌گذاری منطقی و کاربردی است.

عوامل موثر بر سرعت ssd و hdd

عوامل متعددی بر عملکرد و سرعت SSD و  HDD تأثیرگذار هستند. در ادامه مهم‌ترین این عوامل را به‌صورت جداگانه بررسی می‌کنیم.

نوع رابط  (Interface)

• برای SSD رابط‌های NVMe/PCIe  بسیار سریع‌تر ازSATA  هستند؛ NVMe می‌تواند تا ۳۵۰۰ مگابایت بر ثانیه یا بیشتر سرعت داشته باشد، در حالی‌که SSDهای SATA در محدوده ۵۰۰ تا۵۵۰ MB/s عمل می‌کنند.
• برای HDD رابط‌هایی مانند SATA III سرعت بیشتری نسبت به SATA II دارند، اما حتی برترین  HDD‌ها هم از  SSDها بسیار عقب‌تر هستند.

فناوری داخلی و پردازشگر  (Controller)

• کنترلرهای پیشرفته و مدیریت بهتر داده‌ها نقش مهمی در افزایش سرعت هارد SSD دارند. درواقع کنترلرهای پیشرفته، با مدیریت کارآمد تراشه‌های  NAND، انجام هم‌زمان عملیات و اجرای الگوریتم‌هایی مثل garbage collection و wear leveling، به‌طور مستقیم بر افزایش سرعت SSD  تأثیر می‌گذارند.
• HDDها کنترلر ساده‌تری دارند و محدودتر هستند.

نوع و ساختار حافظه Flash در  SSD    

• انواع SLC، MLC، TLC و QLC تفاوت‌هایی در سرعت، دوام و قیمت دارند. SLC سریع‌ترین و پایدارترین، و QLC ارزان‌ترین و کندترین نوع است.
• SSDها از چند چیپ NAND به‌صورت موازی استفاده می‌کنند و تعداد کانال‌ها بر سرعت تأثیر مستقیم دارند.

سرعت چرخش و تراکم داده در  HDD

• RPM  دیسک (مثلاً ۵۴۰۰، ۷۲۰۰ یا ۱۰۰۰۰ دور در دقیقه) مستقیماً با تأخیر مکانیکی (rotational latency)  و زمان جست‌وجو (seek time) مرتبط است. هرچه RPM بالاتر، سرعت دسترسی بیشتر است.
• افزایش تراکم داده (areal density) باعث افزایش نرخ انتقال و کاهش زمان جست‌وجو می‌شود.

زمان دسترسی و تأخیر  (Latency & Access Time)

• SSD  دارای زمان دسترسی در محدوده میکروثانیه (۲۰ تا۱۰۰ میکروثانیه) است، در حالی‌که برایHDD  این زمان در میلی‌ثانیه، حدود ۳ تا۱۰ ms است. بدین‌ ترتیب SSD تا چند ده برابر سریع‌تر به درخواست‌های تصادفی پاسخ می‌دهد.

پر شدن فضای ذخیره‌سازی و مدیریت داده

• SSDها با بیش از حد پر شدن یا فقدان فضای خالی آزاد، عملکردشان کاهش می‌یابد. عملگرهایی مانند TRIM  و over‑provisioning  می‌توانند به حفظ سرعت کمک کنند.
• در HDD، fragmentation فایل‌ها باعث افزایش زمان دسترسی می‌شود؛ اجرای منظم defragmentation  می‌تواند تا حدی بهبود ایجاد کند.

دمای کاری و خنک‌کننده

• SSDها در دمای بالا ممکن است برای محافظت از سلامت سخت‌افزار، سرعتشان به‌صورت خودکار کاهش یابد. فراهم‌کردن تهویه مناسب خنک‌کننده می‌تواند عملکرد بهینه‌تری فراهم کند.
• HDDها نیز در صورت گرمای زیاد ممکن است عملکردشان کاهش یابد و دمای بالا می‌تواند دوام آنها را تهدید کند.

اندازه و ظرفیت در  SSD

• SSDهای بزرگ‌تر، حاوی NAND بیشتری هستند و می‌توانند عملیات موازی بیشتری انجام دهند که سرعت را بهبود می‌بخشد.
• در  HDDها نیز پر شدن تا درصد زیاد از ظرفیت می‌تواند عملکرد را کاهش بدهد، اما تأثیر آن کمتر از SSD  است.

هارد ssd بخریم یا hdd

اگر سرعت، عملکرد سریع در اجرای برنامه‌ها و راه‌اندازی سیستم برایتان اولویت دارد، بدون شک SSD گزینه بهتری است؛ اما اگر به ظرفیت بالا با هزینه کمتر نیاز دارید (مثل آرشیو فیلم یا بک‌آپ)، HDD انتخاب اقتصادی‌تری خواهد بود. در بسیاری از موارد، ترکیب SSD برای سیستم‌عامل و HDD برای ذخیره داده، بهترین راهکار است.

سخن پایانی

در این نوشتار به تفصیل از تفاوت سرعت ssd و  hdd  صحبت کردیم. در نهایت، انتخاب بین SSD و HDD بستگی مستقیم به نیازها و اولویت‌های شما دارد؛ اما از نظر سرعت و کارایی، SSDها پیشتاز مطلق هستند و تجربه‌ای بی‌نظیر در عملکرد سیستم ارائه می‌دهند. با توجه به پیشرفت‌های فناوری و کاهش تدریجی قیمت SSDها، سرمایه‌گذاری روی این حافظه‌ها به‌خصوص برای استفاده‌های روزمره و حرفه‌ای، هوشمندانه‌ترین تصمیم خواهد بود.

‌سیاره‌ی آی‌تی