خراب شدن موس و کیبورد مثل خرابی اغلب وسایل اجتناب‌ناپذیر است و به اصطلاح دیر یا زود دارد اما سوخت و سوز ندارد! ممکن است موس گیمینگ یا موس حرفه‌ای گران‌قیمتی خریده باشید و پس از چند ماه استفاده کردن، با یک کلیک، دبل‌کلیک انجام شود! یا به عنوان مثال یکی از دکمه‌های موس کار نکند. استفاده از موس در این شرایط دشوار است و باید آن را تعمیر کرد.
در این مقاله به روش باز کردن موس و تعویض سوییچ زیر دکمه‌های موس می‌پردازیم که یکی از متداول‌ترین خرابی‌های موس است. با ما باشید.
مشکل دبل‌کلیک و خرابی کلیدهای موس
سوییچ‌هایی که در موس و کیبوردها به کار می‌رود، معمولاً دوام بالایی دارد و شاید پس از چند میلیون کلیک! هم به درستی کار کند. اما در عین حال برخی محصولات به دلیل طراحی و مونتاژ بد یا کنترل کیفیت ضعیف، پس از چند ماه استفاده با مشکل روبرو می‌شوند. مشکلات صرفاً به موس‌های ارزان‌قیمت محدود نمی‌شود بلکه کاربران از خرابی موس‌های گران‌قیمت هم شکوه میکنند.
در واقع تولیدکنندگان برتر موس و کیبورد، از سوییچ‌های مرغوبی استفاده میکنند و محصولات با قیمت گزاف روانه‌ی بازار می‌شود اما جالب است بدانید که گاهی خرابی این سوییچ‌ها بیشتر است!
به عنوان مثال در بسیاری از موس‌های Logitech و برخی برندهای مطرح دیگر که موس گیمینگ تولید میکنند، از سوییچ‌های Omron استفاده شده که در حال حاضر کاربران بسیاری را به ستوه آورده است. مشکل این سوییچ‌ها معمولاً این است که با یک بار کلیک، دبل‌کلیک انجام می‌شود. البته این مشکل در ماه‌های اول نمود پیدا نمی‌کند بلکه پس از مدتی کارکرد و فرسایش، مشکل کاملاً جدی می‌شود تا جایی که استفاده از موس با خیال راحت امکان‌پذیر نیست و باید برای تعمیر و تعویض سوییچ اقدام کرد. کمپانی مطرحی به اسم Zowie با توجه به همین مشکل عجیب و فراگیر، فراخوانی برای تعویض سوییچ‌های Omron با سوییچ‌های Huano که محصولی مرغوب از یک کمپانی چینی است، اعلام کرده است.
به هر حال اگر موس شما دارای گارانتی است، برای تعمیر یا تعویض می‌بایست به شرکت پشتیبان مراجعه کنید اما در غیر این صورت می‌توانید خودتان آن را تعمیر کنید. البته اگر تجربه‌ای در باز کردن وسایلی مثل موس ندارید و همین‌طور تاکنون لحیم‌کاری و کارهای نسبتاً ظریف و ساده انجام نداده باشید، احتمالاً از پس تعمیر کردن موس برنمی‌آیید و باید از دیگران کمک بگیرید.
مشکل دبل‌کلیک به جای تک کلیک در موس‌ها
مشکل دبل‌کلیک صرفاً به سوییچ‌های Omron و برند لاجیتک محدود نمی‌شود بلکه در مورد بسیاری از موس‌های ارزان و گران دیگر هم گزارش شده است. در این مقاله می‌خواهیم شیوه‌ی تعمیر کردن یک موس و جایگزین کردن سوییچ‌های آن را بررسی کنیم. تصاویر به موس Razer DeathAdder مربوط می‌شود که باز کردن آن نسبتاً دشوار و تعمیر کردن آن پیچیده‌تر از بسیاری از موس‌های ساده‌تر است. اما توجه کنید که اساس کار در مورد سایر محصولات مشابه است. در واقع صرفاً شیوه‌ی باز کردن موس و برخی مراحل متفاوت است.
برای تعویض سوییچ خراب، به وسایلی مثل پیچ‌گوشتی دوسو و چهارسو در اندازه‌ی کوچک، هویه برای لحیم‌کاری که می‌تواند هویه‌ی ساده یا پیشرفته باشد و برخی وسایل دیگر نیاز داریم که در ادامه به آن می‌پردازیم.
وسایل موردنیاز برای تعمیر موس
قبل از باز کردن موس دقت کنید که وسایل ضروری برای تعمیر کردن آن را تهیه کرده باشید. برخی وسایل اضافی، تعمیر کردن موس را ساده‌تر می‌کند و کیفیت کار را بیشتر می‌کند.
به لیست وسایل ضروری توجه کنید:
- پیچ‌گوشتی دوسو و چهارسو در اندازه‌ی کوچک متناسب با سایز پیچ‌های روی بدنه و داخل موس، بهتر است از پکیج پیچ‌گوشتی با سرهای مختلف استفاده کنید که ارزان‌تر و بهینه‌تر است.
- پیک پلاستیکی (به شکل مثلث یا غیر)، اسپاجر (شبیه پیچ‌گوشتی دوسو) یا کارت باریک و محکم برای باز کردن موس
- پنس یا دم‌باریک ظریف
- هویه جهت لحیم‌کاری
- مکنده قلع یا به عبارت دیگر قلع‌کش
- سیم لحیم (قلع)
- روغن لحیم
وسایل و مواد اضافی که بهتر است در اختیار داشته باشید:
- الکل یا تینر فوری برای تمیزکاری به همراه مسواک خراب یا قلموی نرم نقاشی
- چسب و چسب مایع که البته شاید لازم نباشد
- پایه پلاستیکی موس
- سوییچ جایگزین
و در نهایت اگر سوییچ دکمه‌ای از موس خراب است و مشکلی مثل کار نکردن یا دبل‌کلیک کردن دارد، سوییچ جایگزین با ابعاد مشابه ضروری است چرا که سوییچ‌های به کار رفته بسیار ظریف است و معمولاً نمی‌توان آن را باز و تعمیر کرد. سعی کنید سوییچی تهیه کنید که بسیار گران‌قیمت یا برعکس، بسیار ارزان و بی‌کیفیت نباشد.
نحوه باز کردن موس
برای باز کردن موس می‌بایست از پیچ‌گوشتی استفاده شود اما معمولاً پیچ‌ها در ظاهر موس دیده نمی‌شود و زیر برچسب‌هایی که نقش پایه را دارند، پنهان شده است. بنابراین به اسپاجر که سر آن تیز و شبیه به پیچ‌گوشتی است، نیاز داریم. بهتر است اسپاجر پلاستیکی باشد تا روی بدنه‌ی موس خط و خش و آسیب ایجاد نکند.
به سطح زیر موس توجه کنید و نقاطی که روی آن برچسب یا پایه چسبانده شده را بررسی کنید. معمولاً ۴ یا ۳ پیچ در سطح زیر موس پنهان است. البته ممکن است پیچ‌های موس‌های بزرگ بیشتر هم باشد.
پیچ‌ها عمداً زیر برچسب و پایه‌ها تعبیه می‌شود. سازنده یا شرکت گارانتی‌کننده، در صورت تشخیص باز شدن موس، از ارایه کردن خدمات گارانتی خودداری می‌کند.
دقت کنید که پایه‌های پلاستیکی را آرام با اسپاجر یا کارت پلاستیکی از موس جدا کنید به طوری که آسیبی نبیند و بیش از حد خم نشود.
برچسب‌ها را معمولاً نمی‌توان جدا و مجدداً چسباند. لذا بد نیست برچسب را برای دسترسی به پیچ زیر آن، سوراخ کنید! دقت کنید که همه‌ی پیچ‌های زیر موس را باز کنید و پیچی از نظر پنهان نماند!
پس از باز کردن تمام پیچ‌ها، می‌توانید با لبه‌ی اسپاجر یا با استفاده از کارت پلاستیکی ضخیم، بدنه‌ی بالا و سطح زیر موس را از هم جدا کنید. البته اگر پیچی جا مانده باشد، فشار بیش از حد به شکستن پایه‌ی پیچ منجر می‌شود.
دقت کنید که در برخی مدل‌ها، می‌بایست کلید چپ یا راست یا پوسته‌ای اضافی که روی نیمه‌ی بالای موس قرار گرفته، کمی جابجا شود تا سطح زیر موس بدون گیر کردن جدا شود. فشار بیش از حد موجب شکستگی و آسیب دیدن می‌شود.
زمانی که بدنه‌ی بالایی موس از سطح زیر جدا شد، دقت کنید که برخی سیم‌ها برای نورپردازی یا کلیدهای اضافی موس، به نیمه‌ی بالایی متصل است. برای جدا کردن کامل، باید ابتدا سوکت مربوط به این سیم‌ها را جدا کنید. معمولاً بورد مدار چاپی روی سطح پایین موس پیچ شده است و یک یا چند سوکت به آن وصل شده که قابلیت جدا شدن دارد.
برای باز کردن سوکت‌ها می‌توانید از پنس یا از نوک ناخن و همین‌طور از پیچ‌گوشتی یا اسپاجر استفاده کنید. معمولاً سوکت‌ها در یک جهت متصل می‌شود و نیازی به عکس گرفتن از نحوه‌ی اتصال صحیح نیست اما توصیه می‌کنیم که از مراحل باز کردن موس و سوکت‌ها فیلم و عکس بگیرید تا در مراحل مونتاژ پس از تعمیر، با مشکل خاصی روبرو نشوید.
دقت کنید که سیم متصل به سوکت را نکشید! ممکن است سیم از سوکت جدا شود و تعمیرات را طولانی‌تر کند.
در برخی موس‌ها ممکن است بورد یک تکه نباشد و تعداد سوکت‌های ارتباطی بیشتر باشد.
ممکن است کلیدهای کنار موس متعدد باشد و با پیچ روی بورد محکم شده باشد. پیچ‌ها را باز کنید و اگر بورد و کلیدها به لبه‌های پلاستیکی گیر کرده و محکم شده، همه را با احتیاط جدا کنید.
در صورت نیاز می‌توانید چرخ موس را هم جدا کنید. چرخ موس از یک سمت داخل اینکودر فرو رفته و از سمت دیگر آزاد است و روی سوییچی قرار گرفته که عمل وسط‌کلیک را انجام می‌دهد. اینکودر موس هم قابل تعمیر و تعویض است که قبلاً در مقاله‌ای به آن پرداختیم:
بنابراین ابتدا چرخ موس را از سوراخ اینکودر بیرون بکشید تا جدا شود.
پس از جدا کردن کامل بورد از موس، به جهت صحیح سوییچ‌ها دقت کنید و در واقع از حالت صحیح عکس بگیرید.
و اکنون به مرحله‌ی جدا کردن سوییچ‌ها می‌رسیم. برای شروع بد نیست با استفاده از الکل یا تینر فوری کمی تمیزکاری و چربی‌زدایی انجام بدهید. پایه‌های هر سوییچ یا سوییچ‌های خراب را شناسایی کنید.
روی پایه‌ها اندکی روغن لحیم بزنید که موجب از بین رفتن اکسیدها و مواد مزاحم می‌شود و انتقال حرارت به قلع و ذوب شدن آن را ساده‌تر می‌کند.
اگر هویه‌ی شما دارای دماسنج و تنظیم دما است، دمای آن را روی ۳۵۰ درجه‌ی سانتی‌گراد که معادل ۶۶۰ درجه‌ی فارنهایت است تنظیم کنید و صبر کنید تا دما به ۳۰۰ درجه‌ی سانتی‌گراد برسد. در این حالت ذوب کردن قلع امکان‌پذیر می‌شود و با افزایش دما، این کار ساده‌تر خواهد شد.
نوک هویه را با ذوب کردن اندکی قلع و سپس فرو بردن در اسفنج مخصوص هویه و لحیم‌کاری، داغ و سرد کنید. این شوک حرارتی موجب جدا شدن اکسیدها و مواد چسبیده روی نوک هویه می‌شود.
اگر نوک هویه کثیف‌تر از حد معمول است، بهتر است آن را در حالتی که داغ و آغشته به روغن لحیم است، در سیم ظرفشویی چند مرتبه فرو کنید تا کاملاً تمیز و براق شود.
عمل جدا کردن لحیم شامل ذوب کردن قلع و سپس استفاده از قلع‌کش برای مکیدن قلع ذوب‌شده می‌شود. بنابراین اگر تنها هستید، با یک دست هویه را بگیرید و لحیم یکی از پایه‌ها را ذوب کنید و با دست دیگر، قلع‌کش را نزدیک کرده و دکمه‌ی مکش را فشار دهید. ممکن است چند مرتبه تکرار مکش ضروری باشد تا پایه از بورد جدا شود.
دقت کنید که نیازی به فشار دادن هویه یا قلع‌کش نیست. اگر هویه دمای کافی داشته و تمیز باشد، قلع به راحتی ذوب می‌شود. کافی است دما را افزایش دهید. کوچک بودن نوک هویه هم موجب کاهش سطح انتقال حرارت می‌شود و باید از هویه‌ای با نوک ضخیم‌تر استفاده کرد که معمولاً توان گرمایی بالاتری دارد و برای ذوب کردن قلع بیشتری مناسب است. البته از هویه‌ی بسیار بزرگ و دمای بسیار بالا استفاده نکنید چرا که ممکن است قطعات الکترونیکی مجاور، آسیب ببینند.
نوک قلع‌کش مقاوم به دمای زیاد است اما با چسباندن به هویه یا قلع مذاب، تدریجاً می‌سوزد و تغییرشکل می‌دهد.
نکته‌ی مهم دیگر این است که حین لحیم‌کاری یا جدا کردن لحیم، همواره باید نوک هویه تمیز و براق باشد. چسبیدن مواد سوخته، پلاستیک، اکسیدها و غیره، انتقال حرارت را دشوار می‌کند.
می‌توانید برای ذوب کردن بهتر، اندکی سیم لحیم را ذوب کنید تا به لحیم دور پایه بچسبد و انتقال حرارت را ساده کند.
ممکن است داخل قلع‌کش پر از ذرات قلع شده باشد و مکش به خوبی انجام نشود. در این صورت آن را باز کرده و تمیز کنید. یک روش مکش قلع این است که پس از ذوب شدن کامل قلع دور یک پایه، هویه را دور کرده و سریعاً قلع‌کش را عمود بر PCB یا به عبارت دیگر بورد مدار چاپی بگیرید و دکمه‌ی مکش را فشار دهید.
پس از جدا شدن قلع همه‌ی پایه‌ها، سوییچ خراب با اندکی فشار جدا می‌شود. اگر اینگونه نیست، دقت کنید که شاید پایه و بخش لحیم‌شده‌ی دیگری وجود دارد که می‌بایست جدا شود.
اگر پایه‌ها نزدیک هم باشند، می‌توانید هویه را طوری بگیرید که همزمان دو یا چند پایه را داغ کرده و اندک قلع باقیمانده را ذوب کند. در این حالت جدا کردن سوییچ امکان‌پذیر می‌شود.
سوییچ‌های خراب را یکی یکی جدا کنید.
لحیم کردن و اتصال سوییچ‌های جدید به مراتب ساده‌تر از جدا کردن سوییچ خراب است!
دقت کنید که جهت سوییچ صحیح باشد و سپس لحیم‌کاری را آغاز کنید.
می‌توانید با اندکی چسب، سوییچ را در جایگاه صحیح محکم کنید و سپس لحیم‌کاری را انجام بدهید.
محل لحیم‌کاری را با اندکی الکل یا تینر فوری تمیز کنید.
و روی پایه‌ها اندکی روغن لحیم بزنید.
و نوک هویه را قلع‌اندود کنید و به پایه بچسبانید. سیم لحیم را نزدیک کنید تا تدریجاً ذوب شود و به مقدار کافی روی نوک هویه قرار گیرد و تدریجاً به پایه و بورد بچسبد. در نهایت هویه را جدا کنید.
دقت کنید که مقدار قلع بسیار زیاد یا بسیار کم نباشد. مقدار کم موجب اتصال شل و مشکل‌ساز می‌شود.
مقدار زیاد هم برآمده شدن سطح لحیم را به دنبال دارد که جالب نیست و شاید در مراحل مونتاژ، مشکل جدیدی به وجود آورد.
پس از لحیم‌کاری، با قلموی نرم و تینر فوری، سطوح را چربی‌زدایی کنید. در نهایت نوبت به مونتاژ موس می‌رسد. سوکت‌ها را در جهت صحیح به بورد وصل کنید. پیچ‌های خودکار را در حد معمول سفت کنید.
با توجه به اینکه پایه‌ی پیچ پلاستیکی است، سفت کردن بیش از حد موجب شکستن و ترک برداشتن می‌شود!
و در نهایت نیمه‌ی بالایی موس را روی سطح پایین آن قرار دهید. پس از اطمینان از درست قرار گرفتن کلیدهای چپ و راست موس و چرخ موس، پیچ‌های زیر بدنه را سفت کنید و پایه‌های لاستیکی رویشان را بچسبانید.
maketecheasierسیاره‌ی آی‌تی
با سلام و ممنون از مطلب مفیدتون سوییچ نو از کجا میشه تهیه کرد
تشکر از مطلبتون 👌
عالی بود ممنون از نویسنده و سایت
عالی عالی بود متشکرم
سلام میکرو سویچ در این عکس ها یکی از بهترین برند ها هستش تو ایران از کجا میشه تهیه کرد این مدل رو ؟