اگر ساعت‌های طولانی جلوی کامپیوتر یا لپ‌تاپ بنشینید و به صفحه نمایش خیره شوید و این رویه‌ی غلط را هر روز تکرار کنید، پس از مدتی متوجه می‌شوید که همیشه در ساعات صبحگاه و چند ساعت ابتدای روز کاری، سرحال هستید اما بعد از ظهر یا غروب، احساس سرگیجه و ضعف بینایی می‌کنید و چشمتان کم و بیش می‌سوزد. به عبارت دیگر علایم خستگی چشم به دلیل کار زیاد با کامپیوتر ظاهر شده است.
در این مقاله به دنبال راه‌هایی برای جلوگیری از خستگی چشم و عوارض خیره شدن به نمایشگر کامپیوتر و لپ‌تاپ و همین‌طور نمایشگر گوشی‌ها و تبلت‌ها هستیم. با رعایت کردن برخی نکات، می‌توان پیشگیری کرد یا حداقل خستگی شدید چشم، سوزش و خشکی چشم‌ها و سرگیجه‌های عجیب را کاهش داد.
خستگی شدید پس از استفاده‌ی طولانی از کامپیوتر ممکن است در اثر چیدمان بد میز کار و همین‌طور برنامه‌ریزی بد امور کاری اتفاق بیافتد اما خستگی چشم، شایع‌ترین پیامد استفاده‌ی زیاد از کامپیوتر و لپ‌تاپ است که نزدیک به ۹۰ درصد کاربرانی که به وفور با کامپیوتر سروکار دارند، گرفتار این مشکل می‌شوند.
خستگی چشم در اثر استفاده‌ی زیاد از کامپیوتر
زمانی که به جسمی خیره می‌شوید و روی آن فوکوس می‌کنید، ماهیچه‌های اطراف چشم با هم همکاری میکنند تا شکل چشم را برای فوکوس دقیق روی سوژه تغییر داده و حفظ کنند. زمانی که روی سوژه‌های دوردست فوکوس می‌کنید، شکل چشم که شبیه یک عدسی است با شکل چشم در حالتی که روی سوژه نزدیک فوکوس کرده‌اید، متفاوت است.
خستگی چشم در اثر استفاده‌ی زیاد از کامپیوتر که به سندرم بینایی کامپیوتری معروف شده، به این معنی است که ماهیچه‌های اطراف چشم کاربر به دلیل فوکوس کردن طولانی روی مانیتور که جسمی در فاصله‌ی کم محسوب می‌شود، دچار خستگی شده‌اند و در نتیجه کاربر نمی‌تواند به راحتی روی اجسام دوردست فوکوس کند.
اگر این روند استفاده از کامپیوتر ادامه پیدا کند، فشار روی ماهیچه‌های اطراف چشم بیشتر می‌شود و به دنبال آن کاربر کمتر پلک می‌زند و این به معنی افزایش خشکی و سوزش چشم است.
۵ علامت سندرم بینایی کامپیوتری
اگر پس از خواندن توضیحات فوق، این سوال برایتان ایجاد شده که آیا شما هم به سندرم بینایی کامپیوتری مبتلا شده‌اید یا خیر، به علائمی که مهم‌ترین علائم سندرم بینایی کامپیوتری محسوب می‌شوند توجه کنید و ببینید وضعیت شما چگونه است:
- خستگی چشم و درد در اطراف چشم: خستگی چشم در حد معمول به این معنی است که کاربر در فوکوس کردن روی سوژه‌ها و به خصوص تغییر فوکوس و فوکوس کردن مجدد روی سوژه‌هایی که در فواصل متفاوت قرار دارند، با مشکل روبرو می‌شود. خستگی چشم در حد بیشتر به صورت دردناک شدن ماهیچه‌های اطراف چشم نمود پیدا می‌کند.
- سوزش چشم : سندرم بینایی کامپیوتری در آغاز با سوزش خفیف چشم شروع می‌شود و با بدتر شدن شرایط، سوزش چشم بیشتر می‌شود و حتی چشم قرمز می‌شود. سوزش چشم به علت خشک شدن آن است.
- تار دیدن: از علایم سندرم بینایی کامپیوتری می‌توان به تار شدن دید چشم‌ها اشاره کرد. حتی اگر تلاش کنید که روی تصویر فوکوس کنید و متنی را بخوانید یا جزئیات عکسی را بررسی کنید هم بینایی شما کمی تار بوده و کار مشکل به نظر می‌رسد. حتی ممکن است وضعیت به قدری وخیم شده باشد که نوشته‌ها را دو تایی ببینید! البته پس از مدتی استراحت کردن، احتمالاً تار بودن بینایی برطرف می‌شود.
- سردرد و سرگیجه: هم سردرد و هم سرگیجه از علائم خستگی و فشار شدید روی چشم‌ها محسوب می‌شوند. اگر پس از یک روز استراحت، همچنان سردرد و سرگیجه ادامه دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
- درد عضلات گردن و شانه: معمولاً بدن انسان زمانی که خستگی و فشار روی چشم‌ها زیاد می‌شود، به صورت ناخودآگاه حالت خاصی به خود می‌گیرد تا کاربر بهتر ببیند اما نتیجه‌ی نهایی این است که به دلیل بهینه نبودن وضعیت بدن، درد عضلات گردن و شانه و حتی کمر، آغاز می‌شود.
بهتر است قبل از اینکه دردها از چشم به نقاطی مثل گردن و شانه و کمر توسعه پیدا کند، به فکر پیشگیری و تغییر روش استفاده از کامپیوتر بیافتید چرا که شروع همه‌ی مشکلات از خشک شدن و سوزش چشم و دردناک شدن اطراف چشم است. اگر زود اقدام کنید، روند بهبودی و خلاص شدن از خستگی چشم و پیامدهای بعدی آن، بسیار سریع‌تر خواهد بود.
در حالت کلی خستگی چشم بر اثر کارکرد زیاد با کامپیوتر، موقتی است و به محض اینکه استفاده از کامپیوتر یا وسایل همراهی مثل گوشی و تبلت را متوقف کنید، روند بهبودی شروع می‌شود. اگر خستگی چشم سبک و کم باشد، پس از چند ساعت استراحت شبانه، می‌توانید صبح روز بعد به کارهای خود ادامه دهید اما اگر مراقب نباشید و چند سال با اصول اشتباه از کامپیوتر استفاده کنید، ریکاوری چشم‌ها و بدن طولانی‌تر خواهد بود.
چگونه از خستگی چشم و سندرم بینایی کامپیوتری پیشگیری کرده و ریکاوری کنیم؟
- استفاده از قطره‌های رفع خشکی چشم: برای ریکاوری فوری، می‌توان از قطره‌های کاهش خشکی چشم یا به بیان دیگر قطره‌های مرطوب کردن چشم استفاده کرد. خیره شدن به نمایشگر کامپیوتر و همین‌طور وسایل همراه که همیشه در فاصله‌ی کم قرار دارند، موجب خستگی ماهیچه‌های اطراف چشم و کمتر پلک زدن می‌شود، بنابراین چشم خشک می‌شود. در این شرایط می‌توانید از قطره‌هایی که پزشک تجویز می‌کند، استفاده کنید.
- توجه به رطوبت محیط پیرامون: هر چه محیط پیرامون شما خشک‌تر و گرم‌تر باشد، طبعاً سرعت تبخیر رطوبت سطح چشم نیز بیشتر می‌شود. رطوبت بهینه برای محیط کار با کامپیوتر، بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است. سعی کنید سیستم تهویه را به گونه‌ای تنظیم کنید که رطوبت هوا در همین محدوده باقی بماند.
- قاعده‌ی ۲۰-۲۰-۲۰ برای نرمش عضلات اطراف چشم: یک قانون ساده و سرانگشتی برای نرمش عضلات اطراف چشم این است که پس از ۲۰ دقیقه کار با کامپیوتر و دیگر وسایل الکترونیکی و خیره شدن به نمایشگر، نگاه خود را معطوف اجسامی در فاصله‌ی حداقل ۲۰ فوت (حدود ۶ متر) برای مدت زمان حداقل ۲۰ ثانیه کنید. در این صورت فوکوس روی سوژه‌های دوردست موجب می‌شود که عضلات چشم از حالت همیشگی و خسته‌کننده دور شوند.
- قرار دادن مانیتور در وضعیت بهینه: حداقل فاصله‌ی مانیتور تا چشم شما می‌بایست ۵۰ سانتی‌متر باشد. از طرفی توجه کنید که زمانی که مستقیم به جلو نگاه می‌کنید، می‌بایست ضلع بالای نمایشگر را ببینید.به عبارت دیگر مانیتور باید پایین‌تر از چشم شما قرار بگیرد چرا که نگاه کردن به نقاط بالاتر، چشم را بیشتر خسته می‌کند.
- روشنایی نمایشگر و شدت رنگ آبی را تنظیم کنید: یکی از مهم‌ترین موارد در کاهش خستگی چشم این است که روشنایی مانیتور کم و همین‌طور زیاد نباشد. به خصوص نور آبی‌رنگ که بیش از نور سبز و قرمز چشم را خسته می‌کند. در ویندوز و همین‌طور اندروید و iOS، تنظیمات و اپلیکیشن‌هایی برای کاهش شدت نور آبی وجود دارد:
- روشنایی مانیتور را بیش از حد کم نکنید: روشنایی کم به بازتر شدن مردمک چشم منجر می‌شود و در نتیجه فاصله‌ی کانونی کوتاه‌تر خواهد شد. بنابراین فوکوس کردن روی اجسام دوردست، مشکل‌تر می‌شود. بنابراین مراقب باشید که روشنایی مانیتور را برای مقاصدی مثل کاهش مصرف باتری، بیش از حد کاهش ندهید. به علاوه اندازه‌ی فونت‌ها و بزرگ بودن تصاویر در حد کافی، خستگی چشم را کمتر می‌کند.
makeuseofسیاره‌ی آی‌تی