تغییر دادن آدرس IP یکی از راه‌های دور زدن تحریم‌ها در فضای وب است و برای این کار روش‌های مختلفی وجود دارد. به عنوان مثال ممکن است کاربری از VPN استفاده کند و کاربر دیگری از Proxy Server استفاده کند. کاربران معمولی به همه‌ی روش‌ها و نرم‌افزارهایی که برای مخفی کردن یا تغییر IP وجود دارد، اصطلاحاً فیلترشکن می‌گویند. اما نرم‌افزارهای VPN، سرور پروکسی و نرم‌افزارهای مخفی کردن آی‌پی، عملکرد یکسانی ندارند و کاربرد و ویژگی‌ها متفاوت است.
در این مقاله به این موضوع می‌پردازیم که تفاوت بین دو نوع روش دور زدن تحریم که استفاده از VPN و سرور پروکسی است، چیست و کدام یک بهتر است. با سیاره‌ی آی‌تی در ادامه‌ی مطلب همراه شوید.
VPN یا شبکه مجازی خصوصی چیست و چه کاربردی دارد؟
شاید با شنیدن عبارت وی‌پی‌ان، سریعاً یاد نرم‌افزار یا افزونه‌ای افتاده‌اید که امکان دسترسی به وب‌سایت‌ها و سرویس‌ها مسدود شده را فراهم می‌کند و اصطلاحاً فیلترشکن است اما در واقع هدف و کارکرد اصلی VPN، بهبود امنیت در شبکه‌ی عظیم اینترنت است!
اینترنت یکی از شبکه‌های کامپیوتری محسوب می‌شود، درست مثل شبکه‌ی کوچکی که در منزل یا محل کار برای ارتباط بین کامپیوترها و تجهیزاتی نظیر دوربین مدار بسته و پرینتر ایجاد شده است. اما اینترنت برخلاف شبکه‌های کوچک خانگی، شبکه‌ای بسیار عظیم است و طبعاً در کنار مزایا، خطرات امنیتی زیادی دارد. برای حفظ حریم خصوصی و امنیت، کارهای زیادی می‌توان انجام داد و یکی از موارد، استفاده از VPN است. VPN یا شبکه‌ی مجازی خصوصی، واسط بین شبکه‌ی لوکال یا شبکه‌ی داخلی و دنیای عظیم اینترنت محسوب می‌شود.
VPN در فرآیند ارسال و دریافت اطلاعات بین شبکه‌ی داخلی و شبکه‌ی اینترنت، اقدامات امنیتی مختلفی انجام می‌دهد. به عنوان مثال به جای ارسال و دریافت داده به شیوه‌ی معمول، اطلاعات را رمزگذاری کرده و ارسال می‌کند و همین‌طور داده‌های دریافتی نیاز به رمزگشایی دارد. علاوه بر رمزگذاری، اقدامات دیگری نظیر اسکن کردن آدرس‌ها و بررسی‌های امنیتی و احراز هویت نیز انجام می‌شود که نتیجه‌ی آن بهبود امنیت و جلوگیری از برخی حملات سایبری است.
دقت کنید که استفاده از VPN به این معنی نیست که به آنتی‌ویروس نیاز نداریم و می‌توان هر فایلی که دانلود شده را با خیال راحت باز کرد! VPN صرفاً امنیت ارتباطات اینترنتی را بیشتر می‌کند و صرفاً جلوی برخی از هکرها و تهدیدات را می‌گیرد. برای مقابله با سایر تهدیدات، می‌بایست از آنتی‌ویروس و فایروال استفاده کرد و همین‌طور نکاتی که هر کاربری می‌بایست رعایت کند را جدی گرفت.
برای مطالعه‌ی بیشتر و فراگیری آموزش‌های مقدماتی کامپیوتر به مجموعه آموزش مخصوص نوجوانان در سایت فرادرس مراجعه فرمایید.
اما دسته‌بندی کاربردهای VPN: در حالت کلی می‌توان دو کاربرد برای VPN در نظر گرفت:
- استفاده از VPN برای دسترسی ریموت (دسترسی از راه دور): فرض کنید که در سازمانی مشغول به کار هستید که در آن سرورهایی برای دسترسی عموم کاربران به فایل‌ها و خدمات خاصی تعبیه شده است. اگر بخواهید از طریق کامپیوترها و وسایل متصل به شبکه‌ی داخلی سازمان از این داده‌ها و خدمات استفاده کنید، مشکلی وجود ندارد اما اگر بخواهید از طریق اینترنت به شبکه‌ی داخلی متصل شده و از این موارد استفاده کنید، موضوع امنیت مطرح می‌شود. لذا برای حفظ امنیت و حریم خصوصی، از سرور VPN استفاده می‌شود. به عبارت دیگر کارمند از طریق اینترنت به سرور VPN متصل شده و با وارد کردن مراحل احراز هویت که معمولاً وارد کردن نام کاربری و رمز عبور است، به شبکه‌ی داخلی سازمان و سرور موردنظر دسترسی پیدا می‌کند.
- VPN در نقش ارتباط‌دهنده‌ی شبکه‌های مختلف یک سازمان: فرض کنید که یک کمپانی بزرگ در نقاط مختلفی از کشور یا حتی در کشورهای مختلف، شعبه دارد. در شعب مختلف سرورهایی وجود دارد که داده‌ها و خدماتی در اختیار کامپیوترها و وسایل متصل به شبکه قرار می‌دهند. با توجه به اینکه کارمندان شعب مختلف به اطلاعات و خدمات کامپیوترهای دیگر شعب نیاز داشته دارند و حفظ امنیت بسیار مهم است، از VPN استفاده می‌شود. به عبارت دیگر سرور VPN در شعب مختلف وجود دارد و ارتباط بین شعب از طریق سرورهای VPN برقرار می‌شود.
با توجه به توضیحات فوق شاید برایتان سوال شده که:
چرا کاربران عادی اینترنت، از VPN استفاده میکنند؟ آیا هدف برقرار امنیت است؟!
به صورت خلاصه می‌توان گفت که کاربران ایرانی اغلب برای دسترسی به وب‌سایت یا سرویس اینترنتی که تحریم یا فیلتر شده، از VPN استفاده میکنند و هدف اصلی، حفظ امنیت نیست بلکه کاربری در نقش فیلترشکن است.
اما توضیحات بیشتر در مورد کاربری VPN: متأسفانه در حالت عادی استفاده از برخی خدمات و سایت‌های گوگل و اپل و غیره برای ایرانی‌ها امکان‌پذیر نیست چرا که سرورهای این کمپانی‌ها، با توجه به IP Address، متوجه می‌شوند که یک کاربر از کشور ایران به سرور متصل شده و در واقع یک ایرانی به دنبال خدمات آنلاین است.
در این شرایط کاربران ایرانی نرم‌افزار یا افزونی VPN را اجرا میکنند و از طریق آن به شبکه‌ی مجازی خصوصی که در کشور دیگری واقع شده، متصل می‌شوند و آن شبکه نیز اطلاعات را از سرورهای گوگل، اپل یا در واقع هر سایت و اپلیکیشن تحت وب دیگری که تحریم شده، دریافت کرده و برای کاربر ارسال می‌کند. به همین ترتیب اگر سایتی فیلتر یا مسدود شده باشد و به عنوان مثال اگر بخواهید یک ویدیوی آموزشی را در یوتیوب تماشا کنید، با توجه به فیلتر بودن این وب‌سایت می‌توانید از VPN استفاده کنید. در این نوع کاربری، هدف اصلی کاربر حفظ امنیت نیست بلکه VPN را به عنوان راهکاری جهت مخفی کردن آدرس آی‌پی به کار می‌گیرد.
توجه داشته باشید که هر از گاهی سرورهای VPN که با هدف مخفی کردن آی‌پی مورداستفاده قرار گرفته، شناسایی و مسدود می‌شود! در نتیجه ارتباط با آن سرور خاص مسدود می‌شود و باید سرور دیگری را انتخاب کرد یا به کلی از نرم‌افزار VPN دیگری استفاده کرد.
همان‌طور که اشاره کردیم، نرم‌افزارهای VPN و پروتکل‌های ارتباطی متنوع است. در حال حاضر سه پروتکل زیر محبوب و پرکاربرد است ولیکن در گذر زمان روش‌های رمزگذاری و پروتکل‌های ارتباطی امن‌تر و پیچیده‌تر می‌شود.
- PPTP یا Point to Point Tunneling Protocol: این پروتکل سرعت بالایی دارد و تنظیمات آن نسبتاً ساده است و به همین علت کاربرد بیشتری نسبت به دو پروتکل بعدی دارد.
- L2TP یا Layer 2 Tunneling Protocol: این پروتکل با توجه به بهره‌گیری از IPsec، امنیتی بالاتری نسبت به PPTP دارد و در واقع از رمزگذاری ۲۵۶ بیتی بهره می‌برد اما در مقابل سرعت آن پایین‌تر از PPTP است.
- SSTP یا Secure Socket Tunneling Protocol: این پروتکل توسط مایکروسافت ارایه شده و در واقع به محصولات مایکروسافت محدود می‌شود. در این پروتکل از SSL برای رمزگذاری داده‌ها استفاده شده است. مزیت اصلی SSTP این است که در صورت استفاده از فایروال، ترافیک رمزگذاری‌شده‌ی SSTP به راحتی عبور می‌کند.
نرم‌افزارهای VPN بسیار زیاد و متنوع است. به عنوان مثال برخی از سازمان‌ها از Kerio Control برای دسترسی ریموت با امنیت بالا استفاده میکنند. برای اطلاعات بیشتر در مورد این نرم‌افزار به مقاله‌ی زیر توجه فرمایید:
سرور پروکسی یا Proxy چیست و چه کاربردی دارد؟
سرور Proxy در حقیقت کامپیوتری است که بین کامپیوتر یا هر دیوایس دیگری که استفاده می‌کنید و سرویس‌های مبتنی بر وب، واسطه می‌شود. زمانی که با کامپیوتر خویش به سرور پروکسی و سپس اینترنت متصل می‌شوید، هر چیزی که دانلود و آپلود می‌کنید، از سرور پروکسی عبور می‌کند. زمانی که می‌خواهید صفحه‌ی وب‌سایتی را ببینید، درخواست شما به سرور پروکسی ارسال شده و سرور پروکسی به سرور آن وب‌سایت متصل می‌شود. در نتیجه سرور سایت موردنظر، آدرس آی‌پی سرور پروکسی را رویت می‌کند و نه آدرس آی‌پی سیستم شما را. در نتیجه آدرس آی‌پی سیستم شما محفوظ می‌ماند.
شاید سرور پروکسی از این جهت که امکان دسترسی به سایت‌ها و اپلیکیشن‌های تحریمی یا فیلتر شده را فراهم می‌کند، شبیه به VPN به نظر برسد اما همان‌طور که توضیح دادیم، کارکرد اصلی سرور پروکسی، مخفی کردن آدرس آی‌پی واقعی کاربر در دنیای اینترنت است. برای اطلاعات بیشتر در مورد آدرس آی‌پی و کاربرد آن در شبکه، به مجموعه مقالات مجموعه آموزش شبکه های کامپیوتری توجه فرمایید.
نکته‌ی مهم این است که سرور پروکسی برخلاف سرور VPN، معمولاً داده‌ها را به صورت رمزگذاری نشده ارسال و دریافت می‌کند! در نتیجه هکرهای حرفه‌ای راحت‌تر به اطلاعاتی که مبادله می‌شود، دسترسی پیدا میکنند. البته این روزها سرورهای پروکسی نیز برای جلوگیری از اقدامات هکرها، اطلاعات را رمزگذاری میکنند ولیکن تکنولوژی سرورهای VPN پیشرفته‌تر است و رمزگذاری بهتر صورت می‌گیرد.
مقایسه VPN و پروکسی
اگر از سرویس‌های VPN پولی و سرورهای پروکسی پولی استفاده کرده باشید، احتمالاً متوجه اختلاف هزینه و ارزان‌تر بودن خدمات سرور پروکسی شدهاید. شاید کاربری شما، صرفاً دسترسی به سایت‌ها و اپ‌های مسدود شده باشد و تفاوتی بین VPN و Proxy Server قائل نشوید اما همان‌طور که توضیح دادیم، سرورهای VPN اطلاعاتی که ارسال و دریافت میکنند را با روش‌های مختلف رمزگذاری میکنند در حالی که این فرآیند حین استفاده از سرور پروکسی اتفاق نمی‌افتد یا رمزگذاری ساده‌تر است. معمولاً تهیه کردن سرور پروکسی ارزان‌تر تمام می‌شود اما بهتر است در کاربردهایی که امنیت و حفظ حریم خصوصی بسیار مهم است، سراغ استفاده از پروکسی نروید!
تفاوت مهم دیگری که بین اپلیکیشن‌های VPN و پروکسی وجود دارد به سهولت استفاده مربوط می‌شود. معمولاً نرم‌افزارهای VPN کاربری ساده‌تری دارند و در واقع کاربر با یک کلیک، به شبکه‌ی مجازی خصوصی یا سرور VPN متصل می‌شود. در برخی اپ‌ها امکان انتخاب کردن یکی از چند سرور VPN وجود دارد و در برخی دیگر امکان انتخاب کردن پروتکل ارتباطی در نظر گرفته شده است اما در مجموع، اپلیکیشن‌های موبایل و نرم‌افزارهای دستاپی که برای اتصال به VPN طراحی شده‌اند، کاربری ساده‌ای دارند. برخی از سرویس‌های پولی VPN، اپ مخصوص اندروید، آیفون و آیپد و همین‌طور نرم‌افزار ویندوزی دارند و می‌توانید با ساخت حساب کاربری و پرداخت هزینه، در همه‌ی وسایل از سرویس VPN استفاده کنید. این روزها با وجود آنکه استفاده از نرم‌افزارهای سرور پروکسی ساده‌تر از گذشته است، بیشتر کاربران استفاده از VPN را به علت سادگی بیشتر، ترجیح می‌دهند.
نکته‌ی بعدی در خصوص استفاده از سرور پروکسی این است که گاهی تنظیمات پروکسی سرور در سطح سیستم عامل انجام می‌شود و در نتیجه همه‌ی نرم‌افزارها از طریق سرور پروکسی به اینترنت متصل می‌شوند اما بیشتر اوقات تنظیمات صرفاً در یک برنامه‌ی خاص نظیر مرورگر گوگل کروم یا اپلیکیشن پیام‌رسان تلگرام انجام می‌شود. در این صورت فقط این نرم‌افزارهای خاصی از طریق سرور پروکسی به اینترنت متصل می‌شوند. اما حین استفاده از VPN معمولاً تنظیمات در سطح سیستم عامل است و در نتیجه تمام نرم‌افزارها از طریق سرور VPN به اینترنت دسترسی پیدا میکنند. بنابراین برای دور زدن محدودیت‌ها، استفاده از VPN ساده‌تر از سرویس‌های سرور پروکسی است.
سیاره‌ی آی‌تی
سلام دوستان.
سال نو و قرن جدید ( پانزدهم)مبارک تان باشد.
راستش دنبال مطلبی بودم.
وقتیکه آن را یافتم و مطالعه کردم.
اما دیدگاه مولف نوشتار ، درسایت شما، چنان کامل بود .
(( چون از منظری متفاوت با ویژگی های مفید و مثبت و بسیار منسجم بود.
درنتیجه:⏬⏬⏬⏬⏬⏬
لاجرم بدین وسیله مراتب قدردانی از زحمات دست اندرکاران سایت را به جای می آورم.
امیدوارم که همگی: #همواره_سالم_و_سلامت_و_مصون_از_کرونا_باشید.
#همیشه_شاد_و_همیشه_خوش_باشید.