مدیریت ترافیک شبکه و مصرف اینترنت توسط وسایل مختلف در منزل یا محل کار، با نصب کردن نرم‌افزارهای مانیتورینگ و مدیریتی و همین‌طور از طریق تنظیمات مودم یا روتر انجام می‌شود. بسته به مدل مودم یا روتر، ممکن است تنظیمات بسیار ساده و ابتدایی باشد در حالی که در محصولات پیشرفته و حرفه‌ای، امکانات زیادی برای این مهم وجود دارد.
در این مقاله به نکات و روش‌های کلی برای محدود کردن دسترسی به اینترنت و شبکه می‌پردازیم. با ما باشید.
تنظیمات QoS یا Quality of Service برای مدیریت ترافیک
یکی از مهم‌ترین تنظیمات مودم و روتر، مشخص کردن اولویت‌های تبادل داده است. به عنوان مثال برای یک گیمر، بسته‌های دیتا مرتبط با سیستم گیمینگ و در واقع بازی‌های آنلاین، مهم‌تر از بسته‌های داده مربوط به بروزرسانی نرم‌افزارها است یا برای کاربری که سیستم مولتی‌مدیا در منزل دارد و ویدیوهای آنلاین تماشا می‌کند، بسته‌های دیتا مربوط به این سیستم، در اولویت است.
برای مشخص کردن اولویت‌ها می‌بایست در تنظیمات مودم یا روتر به بخشی به اسم Quality of Service یا QoS مراجعه کنید و پهنای باند مربوط به سیستم‌های شبکه و امور مختلف را تنظیم کنید.
مسیر تنظیمات QoS در انواع مودم و روتر یکسان نیست و می‌بایست با حوصله بررسی کرد. معمولاً پس از مراجعه به صفحه‌ی تنظیمات QoS می‌بایست اولویت دسترسی به اینترنت را فعال کنید و سپس اولویت‌ها را تنظیم کنید. در برخی محصولات از واژه‌های ساده مثل Medium Priority یا اولویت متوسط و High Priority یا اولویت بالا استفاده شده که کاملاً روشن است و در برخی دیگر گزینه‌ها متفاوت است.
توجه کنید که تنظیمات QoS تقریباً در همه‌ی مودم و روترهای معمولی امروزی وجود دارد اما به هر حال در برخی محصولات تنظیماتی برای این مهم در نظر گرفته نشده است.
بررسی ترافیک شبکه و دنبال کردن مصارف اینترنت
گاهی اوقات برای رفع مشکلات شبکه مثل کم بودن سرعت اینترنت یا شبکه در برخی سیستم‌ها، می‌بایست ترافیک شبکه را مانیتور کنید و سیستم‌های پرمصرف را شناسایی کنید. در ادامه می‌توانید مشکل را ریشه‌یابی کنید و نرم‌افزاری که استفاده‌ی زیادی از شبکه دارد را با روش‌های مختلف محدود کنید.
حتی ممکن است یک ویروس از نوع تروجان یا باج‌افزار یا جاسوس‌افزار، در حال تبادل دیتا با سرورهای خاصی باشد! متوقف کردن فعالیت این بدافزارها ضروری و حیاتی است.
برای امور مانیتورینگ می‌توانید نرم‌افزارهای مانیتورینگ شبکه و اینترنت روی سیستم‌های شبکه‌ی خانگی نصب کنید و پس از مدتی گزارش مصرف را بررسی کنید. در تنظیمات مودم و روتر نیز معمولاً بخشی برای بررسی Traffic و Log یا گزارش وجود دارد. ممکن است نیاز به فعالسازی گزارش باشد و در برخی محصولات نیز فعال کردن ضروری نیست و همواره گزارشی از مصرف کلی سیستم‌ها شامل میزان ارسال و دریافت یا به زبان دیگر Outgoing و Incoming تهیه می‌شود.
در برخی محصولات گزارش کاملی تهیه می‌شود و به عنوان مثال می‌توانید در صفحه‌ی تنظیمات مودم یا روتر، نام یا آدرس آی‌پی وب‌سایت‌هایی که داده از شبکه‌ی شما دریافت کرده‌اند یا دانلود داده از سرور مربوطه صورت گرفته را مشاهده کنید.
می‌توانید از طریق بخش گزارشات، متوجه شوید که کدام سیستم در شبکه‌ی محلی شما به وب‌سایت خاصی متصل شده است.
مسدود کردن دسترسی به اینترنت بر اساس برنامه‌ی زمانی
روش دیگر برای مدیریت مصرف اینترنت و ترافیک شبکه، محدود کردن دسترسی به اینترنت در ساعات مشخصی است. با این روش می‌توانید از بیدار ماندن کودکان در ساعات شب برای وب‌گردی و تفریحاتی مثل بازی‌های آنلاین و گشت‌وگذار در شبکه‌های اجتماعی و تماشای ویدیو جلوگیری کنید! این قابلیت حتی برای افراد بزرگسال نیز مفید است!
تنظیمات اتصال به اینترنت در مودم و روترهای ساده و ارزان، بسیار ابتدایی است و حتی قابلیت زمان‌بندی یا Schedule وجود ندارد! در برخی مدل‌های معمولی، قابلیت تنظیم ساعات دسترسی به اینترنت وجود دارد و در برخی مدل‌های کامل‌تر و پیشرفته‌تر، می‌توانید دسترسی به اینترنت از طریق تک‌تک سیستم‌های شبکه‌ی خانگی را به صورت مجزا مدیریت کنید. به عنوان مثال می‌توانید دسترسی گوشی یا تبلت خاصی را پس از ساعت ۱۲ شب مسدود کنید در حالی که در ساعت‌های شب، لپ‌تاپ شما همچنان به اینترنت دسترسی دارد.
برای محدود کردن سیستم‌ها به صورت مجزا، معمولاً قدم اول پیدا کردن MAC Address سیستم‌ها است. مک آدرس یک شناسه‌ی یکتا است و هر وسیله‌ای دارای یک یا چند مک آدرس است که در حقیقت به تعداد کارت شبکه‌ها بستگی دارد.
برای پیدا کردن مک آدرس، می‌توانید از منوی تنظیمات شبکه در ویندوز، اندروید و غیره استفاده کنید. روش دیگر مراجعه به منوی تنظیمات IP Address سیستم‌های شبکه در مودم یا روتر است. معمولاً در لیست وسایل متصل به شبکه، هم آدرس آی‌پی و هم مک آدرس ذکر می‌شود.
پس از یافتن سیستم موردنظر، MAC Address آن را کپی یا یادداشت کنید. در ادامه بخش مربوط به محدود کردن دسترسی‌ها یا Access Restrictions را در تنظیمات پیدا کنید که البته مسیر و نام گزینه‌ها بسته به برند و مدل روتر یا مودم، متنوع است.
در بخش محدودیت‌های دسترسی، معمولاً گام نخست در اضافه کردن محدودیت جدید، انتخاب نوع محدودیت یا قاعده‌ی محدودیت است. در ادامه می‌توانید مک آدرس کپی‌شده را پیست کنید و حتی برای یک محدودیت جدید، چند مک آدرس در نظر بگیرید و دسترسی چند سیستم به اینترنت را مسدود کنید.
در برخی مودم‌ها و روترها، تنظیمات کمی پیچیده به نظر می‌رسد و مشکلاتی وجود دارد. به عنوان مثال در یکی از محصولات Linksys، نمی‌توانید ساعت شروع قطع شدن اینترنت را با PM یا در واقع ساعات پایان شب و قبل از ۱۲، تنظیم کنید و ساعت پایان را نیز AM یا اوایل صبح در نظر بگیرید! برای پیاده‌سازی این محدودیت، می‌بایست دو Rule یا قاعده تعریف کنید که یکی قطع شدن اینترنت قبل از ۱۲ شب است و دیگری مسدود بودن دسترسی از ۱۲ شب تا صبح است.
تنظیمات مجزا برای هر یک از وسایل، در شبکه‌ی خانگی که کودکان و افراد مختلفی از آن استفاده می‌کنند، بسیار مفید واقع می‌شود. با این روش می‌توانید استفاده از ترافیک رایگان اینترنت را برای برخی سیستم‌ها و وسایل آزاد کنید و برای برخی دیگر محدودیت ساعتی تعریف کنید.
دقت کنید که نام کاربری و رمز عبور مربوط به مودم یا روتر را در اختیار دیگران قرار ندهید! چرا که در این صورت کودکان و دیگر افراد می‌توانند محدودیت‌ها را تغییر بدهند!
مسدود کردن برخی انواع محتوای اینترنتی
در برخی مودم‌ها و روترهای پیشرفته، تنظیمات خاصی برای محدود کردن محتوا وجود دارد. به عنوان مثال می‌توانید استفاده از VPN را محدود یا مجاز کنید و حتی از پراکسی برای دسترسی به اینترنت استفاده کنید تا همه‌ی سیستم‌ها از مسیر خاصی به اینترنت دسترسی پیدا کنند. حتی ممکن است تنظیماتی برای محدود کردن ActiveX و AJAX و جاوا و کوکی‌ها و غیره وجود داشته باشد.
برای بررسی کردن این تنظیمات، معمولاً می‌بایست به بخش Security و Firewall مراجعه کنید اما توجه کنید که تنظیمات این بخش در محصولات ارزان، بسیار ساده و ابتدایی است.
راه‌های دور زدن محدودیت‌های شبکه و اینترنت
با به کار گرفتن تمام روش‌های اشاره شده، محدودیت‌ها بیشتر می‌شود اما جلوگیری ۱۰۰ درصدی از دسترسی‌ها امکان‌پذیر نیست و همیشه یک یا چند راه برای دور زدن محدودیت‌ها وجود دارد.
به عنوان مثال اگر گوشی و تبلت کودکی را محدود کنید، ممکن است فرزند شما، لپ‌تاپی را به هات‌اسپات تبدیل کند و با گوشی یا تبلت خویش، به آن متصل شود و از اینترنت استفاده کند. به همین ترتیب ممکن است شخصی رمز عبور دسترسی به تنظیمات مودم را حفظ کند و مشکلاتی ایجاد کند. لذا بسته به اهمیت موضوع، محدودیت‌ها را با جدیت دنبال کنید و راه‌های دور زدن را پیش‌بینی کرده و مسدود کنید.
makeuseofسیاره‌ی آی‌تی